มนุษย์ยุคแรกเกือบสูญพันธุ์ เหลือรอดเพียง 1,280 คน จากวิกฤตภูมิอากาศ

การศึกษาใหม่เผยให้เห็นว่า มนุษย์ยุคแรกเกือบสูญพันธุ์เมื่อประมาณ 900,000 ปีก่อน โดยเหลือบรรพบุรุษเพียง 1,280 คนเท่านั้นที่รอดชีวิตต่อเนื่องนานกว่า 117,000 ปี ก่อนที่มนุษย์สมัยใหม่จะปรากฏตัวในแอฟริกาประมาณ 300,000 ปีก่อน เหตุการณ์นี้เกิดขึ้นในช่วงวิกฤตภูมิอากาศครั้งใหญ่ ส่งผลทั้งต่อการอยู่รอดและร่องรอยพันธุกรรมที่สืบทอดมาจนถึงปัจจุบัน

ปริศนาหนึ่งที่นักบรรพชีวินวิทยาตั้งคำถามมานานคือ ช่องว่างฟอสซิลระหว่าง 950,000–650,000 ปีก่อน ซึ่งฟอสซิลมนุษย์ยุคแรกในแอฟริกาและยูเรเซียหายากมาก การค้นพบการลดจำนวนประชากรอย่างรุนแรง (population bottleneck) ช่วยอธิบายปริศนานี้ โดยนักวิจัยพบว่าจำนวนบรรพบุรุษมนุษย์ลดลงจนเหลือเพียงราว 1,280 คนในช่วง 930,000–813,000 ปีก่อน

การค้นพบนี้มาจากเครื่องมือคำนวณทางพันธุกรรมที่เรียกว่า FitCoal ซึ่งวิเคราะห์รูปแบบพันธุกรรมจากมนุษย์สมัยใหม่ ทีมวิจัยศึกษาจีโนมของคน 3,154 คนจาก 50 ประชากรในแอฟริกาและนอกแอฟริกา FitCoal ช่วยระบุช่วงเวลาที่ประชากรเติบโต ลดลง หรือแยกออกจากกันได้อย่างแม่นยำ การวิเคราะห์พบหลักฐานชัดเจนว่าจำนวนประชากรมนุษย์ลดลงอย่างรุนแรง เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศเข้าสู่ยุคน้ำแข็งที่รุนแรงขึ้น อาหารขาดแคลน ฝนลดลง และระบบนิเวศล่มสลาย

ประชากรที่เหลือรอดมีเพียงจำนวนเล็กน้อย เทียบเท่ากับสายพันธุ์สัตว์ที่ใกล้สูญพันธุ์ในปัจจุบัน นักวิจัยประมาณว่า 98.7% ของบรรพบุรุษมนุษย์สูญหายไปในช่วงเริ่มต้นของวิกฤต แต่กลุ่มเล็กที่เหลือสามารถรอดต่อเนื่องได้ประมาณ 117,000 ปี ปัจจัยสำคัญอาจรวมถึงการใช้ไฟในยุคแรก ซึ่งช่วยให้ปรับตัวต่อสภาพแวดล้อมได้ดียิ่งขึ้น

เหตุการณ์ลดจำนวนประชากรครั้งนี้ไม่ได้เพียงลดจำนวนคน แต่ยังเปลี่ยนทิศทางวิวัฒนาการ นักวิทยาศาสตร์เชื่อว่าช่วงเวลานี้อาจเกี่ยวข้องกับการรวมตัวของโครโมโซมบรรพบุรุษสองคู่เป็นโครโมโซม 2 ซึ่งมีเฉพาะมนุษย์ในปัจจุบัน นอกจากนี้ การลดจำนวนประชากรยังเพิ่มแรงกดดันทางวิวัฒนาการ ทำให้คุณสมบัติที่ช่วยรอดชีวิต เช่น ความร่วมมือ ความยืดหยุ่น และสติปัญญา แพร่กระจายได้เร็วขึ้น ส่งผลต่อพัฒนาการของสมองและพฤติกรรมมนุษย์

การฟื้นตัวของประชากรเกิดขึ้นพร้อมกับการเปลี่ยนแปลงทั้งธรรมชาติและวัฒนธรรม เช่น สภาพอากาศดีขึ้น และการควบคุมไฟช่วยให้มีอาหารและความอบอุ่น การศึกษาช่วงวิกฤตนี้ช่วยให้เข้าใจการปรับตัวและความทนทานของมนุษย์ยุคแรก รวมทั้งอธิบายความหลากหลายทางพันธุกรรมที่ยังมีผลต่อสุขภาพและโรคในปัจจุบัน

 วิกฤตภูมิอากาศเมื่อ 900,000 ปีก่อนเกือบทำลายล้มตระกูลมนุษย์ การรอดชีวิตของประชากรเพียงเล็กน้อยเป็นบทเรียนสำคัญเกี่ยวกับการปรับตัวและความยืดหยุ่น ช่วงเวลานี้ไม่เพียงสร้างรากฐานพันธุกรรมและวิวัฒนาการของมนุษย์สมัยใหม่ แต่ยังให้ข้อคิดสำคัญต่อความเสี่ยงจากการเปลี่ยนแปลงสิ่งแวดล้อมในปัจจุบันและอนาคต