เช็กอาการ เมื่อร่างกายรับฝุ่นเกินแบบไม่รู้ตัว อันตรายกว่าที่คิด

หมอเจด นายแพทย์เจษฎ์ บุณยวงศ์วิโรจน์ รองผู้อำนวยการโรงพยาบาลมหาราชนครราชสีมา ให้ความรู้สุขภาพ ผ่านเพจ "สุขภาพดีกับหมอเจด" เกี่ยวกับการสังเกตอาการ เมื่อร่างกายรับฝุ่นเกินแบบไม่รู้ตัว โดยระบุว่า

หลายคนคิดว่าฝุ่นน้อย ไม่เห็นควัน ก็ไม่น่าอันตราย แต่จริง ๆ ร่างกาย “รับฝุ่นเกิน” ได้แบบที่เราไม่รู้ตัวมาก่อนเลยครับ โดยเฉพาะฝุ่นเล็กกว่า PM2.5 ที่สามารถลอดผ่านโพรงจมูกลงสู่ปอด กระทบหัวใจ และทำให้ระบบอักเสบทั่วร่างกายพุ่งขึ้นได้แบบเงียบ ๆ วันนี้ผมเลยจะมาบอก 5 อาการที่เรามองข้าม ซึ่งอาจเป็นสัญญาณเตือนสำคัญครับ

1) หอบ–หายใจติดขัดง่ายขึ้น

ถ้าช่วงนี้รู้สึกหายใจลำบากขึ้น หอบง่ายกว่าปกติ แม้ไม่ได้ออกแรงหนัก อาจเป็นเพราะฝุ่นเล็ก ๆ ทำให้หลอดลมระคายเคือง เกิดการอักเสบและบวมด้านใน ส่งผลให้ช่องลมแคบลง หายใจไม่โล่ง โดยเฉพาะผู้ที่มีภูมิแพ้ หอบหืด หรือสูบบุหรี่ อาการจะยิ่งชัด ต้องรีบลดการสัมผัสฝุ่นทันทีเพื่อป้องกันอาการกำเริบหนัก

2) แน่นหน้าอก เจ็บจี๊ดเป็นพัก ๆ 

ฝุ่น PM2.5 สามารถซึมผ่านถุงลมปอดเข้าสู่กระแสเลือด ทำให้หลอดเลือดอักเสบและเกิดการหดตัว ส่งผลให้รู้สึกแน่นอกหรือเจ็บจี๊ด ๆ เหมือนขาดอากาศ ทั้งที่ไม่ได้เครียดหรือออกแรงมาก คนที่มีไขมันสูง เบาหวาน หรือความดันจะเสี่ยงมากขึ้น เพราะหลอดเลือดเปราะกว่า ปล่อยไว้อาจเพิ่มความเสี่ยงภาวะหัวใจได้

3) มึนหัว–เวียนหัว แบบหาสาเหตุไม่ได้ 

ถ้ามึนหัวง่าย เหมือนเลือดไปเลี้ยงสมองไม่พอ อาจเป็นสัญญาณว่าฝุ่นกำลังก่อการอักเสบในผนังหลอดเลือด ทำให้เลือดไหลเวียนติดขัด หรือมีการกระตุ้นระบบประสาทอัตโนมัติจนเสียสมดุล ส่งผลให้สมองล้า มึนง่าย เหนื่อยไวขึ้น คนวัยทำงานและผู้สูงอายุจะยิ่งรู้สึกชัดเจนในวันที่ค่าฝุ่นสูง

4) ไอแห้ง คันคอเรื้อรัง 

ไอแบบไม่มีเสมหะ คันคอเรื้อรัง ไม่ใช่หวัด แต่เป็นปฏิกิริยาที่เยื่อบุทางเดินหายใจกำลังโดนทำร้าย ฝุ่นขนาดเล็กทำให้เยื่อบุบวม แห้ง และระคายเคืองง่าย ไอแบบนี้อาจนานหลายวันแม้อยู่ห้องแอร์ หากไม่ได้กรองฝุ่นดีพอ โดยเฉพาะคนที่นอนติดถนน หรือเปิดหน้าต่างตอนเช้า จะเป็นบ่อยเป็นพิเศษ

5) เหนื่อยง่าย ไม่สดชื่นเหมือนเดิม

หลายคนคิดว่า “เหนื่อยเพราะนอนน้อย” แต่จริง ๆ อาจเป็นเพราะฝุ่นเข้าไปกระตุ้นการอักเสบระดับเซลล์ ทำให้ร่างกายใช้พลังงานมากขึ้นในการจัดการของเสีย เมื่อฝุ่นเข้าสู่เลือด ระบบไหลเวียนทำงานหนักขึ้น หัวใจเต้นเร็วขึ้น จึงรู้สึกอ่อนล้า แม้ไม่ได้ทำอะไรหนัก สัญญาณนี้ไม่ควรมองข้าม

ฝุ่นไม่ต้องเห็นก็ทำร้ายได้ครับ ถ้ามีอาการหอบ แน่นอก มึนหัว เหนื่อยง่าย หรือไอเรื้อรัง ควรเช็กค่าฝุ่นทุกวัน ใส่หน้ากาก N95 เลือกอยู่ในพื้นที่อากาศดี และดูแลการอักเสบในร่างกายให้ต่ำเข้าไว้ ป้องกันหัวใจ ปอด และสมองเสียหายระยะยาวได้ครับ