การเผาใบไม้หรือหญ้าแห้งสร้างปัญหาทั้งมลพิษและการสูญเสียป่าไม้ที่ถูกเผาเป็นจำนวนมาก รวมทั้งสัตว์ที่อาศัยอยู่ในป่าก็ถูกไฟเผาตายอย่างน่าสงสาร การเผาป่าคือการทำลายหน้าดินอย่างรุนแรง ทำให้ธาตุอาหารของพืชที่อยู่ในดินก็สูญสลายหายไปด้วยการเผาป่าด้วยจุดประสงค์อะไรก็ตามเป็นการกระทำที่ผิดกฎหมาย ถ้าถูกจับได้มือเผาจะต้องได้รับโทษตามที่กำหนดเอาไว้เมื่อหญ้า ต้นไม้หรือใบไม้ถูกทำลายด้วยการเผา หน้าดินจะไม่เหลือธาตุอาหาร เมื่อปลูกต้นไม้หรือพืชผักก็ไม่เจริญเติบโตและงอกงามได้ หน้าดินที่ถูกทำลายด้วยวิธีการเผาอย่างนี้กว่าจะฟื้นฟูและปรับสภาพให้มีธาตุอาหารต้องใช้เวลาหลายปีใบไม้แห้งที่ร่วงลงมาจากต้นมีประโยชน์อย่างมหาศาล อย่าเอาไปทิ้งหรือเผาทำลาย เพียงแค่เรากวาดใบไม้แห้งเหล่านั้นให้คลุมโคนต้นไม้ก็ช่วยทำให้หน้าดินมีความอุดมสมบูรณ์มากยิ่งขึ้นใบไม้แห้งที่นำมาคลุมโคนต้นไม้นั้นช่วยเก็บความชื้นจากไอน้ำที่ระเหยขึ้นมาเอาไว้ ไม่ให้ไปไหน ซึ่งทำให้ตรงบริเวณโคนต้นไม้มีน้ำหล่อเลี้ยงลำต้น การนำใบไม้แห้งคลุมตรงโคนต้นไม้นี้เรียกว่า การห่มดินการห่มดินด้วยใบไม้แห้งนอกจากจะกักเก็บความชื้นไว้ให้ต้นไม้และพื้นดินแล้ว เมื่อกาลเวลาผ่านไปใบไม้ย่อยสลายเองตามธรรมชาติแล้วกลายเป็นปุ๋ย แต่เราจะเพิ่มธาตุอาหารลงไปโดยใส่น้ำหมัก EM หรือเรียกกันทั่วไปว่าน้ำ EMการใส่น้ำ EM ลงไปที่ใบไม้แห้งนั้นนอกจากจะช่วยให้ใบไม้ย่อยสลายเร็วขึ้นแล้วยังทำให้ใบไม้กลายเป็นปุ๋ยดินหมักที่อุดมไปด้วยธาตุอาหาร ช่วยให้ดินอุดมสมบูรณ์แล้วนำดินที่เกิดจากการย่อยสลายนี้ไปใส่ต้นไม้และสิ่งที่สำคัญที่สุดคือเป็นการกำจัดขยะแล้วนำขยะกลับมาใช้ให้มีประโยชน์อย่างสูงสุดการทำนั้นไม่ยากเลย แค่เรารวบรวมใบไม้เอาไว้ในกระบะหรือหลุมที่ขุดไว้ แต่ผู้เขียนเอาใบไม้แห้งมากองไว้ที่โคนต้นโดยก่ออิฐขึ้นไป (ทำคล้าย ๆ กับบ่อที่ก่ออิฐสูงโอบล้อมต้นไม้เอาไว้) เมื่อได้จำนวนใบไม้แห้งตามต้องการแล้วก็เอา EM หรือน้ำ EM มาใช้ ในอัตราส่วน น้ำ 10 ลิตร ต่อ EM 1 ช้อนโต๊ะเทน้ำ EM ลงไปในถังที่บรรจุน้ำ คนให้เข้จากนั้นเทใส่บัวแล้วนำมารดใบไม้แห้งทุก ๆ วัน โดยรดแค่ช่วงเช้าเวลาเดียว ประมาณ 5 วันก็พลิกใบไม้สักครั้ง ซึ่งเราจะเห็นว่าใบไม้ค่อย ๆ ย่อยสลายจนกลายเป็นปุ๋ยที่ร่วนเหมือนกับดิน เราจึงนำไปใส่ต้นไม้ที่ปลูกเอาไว้ได้เลยส่วนน้ำ EM ก็ทำโดยขยายเชื้อเอาไว้ในถังขนาดใหญ่มีฝาปิดมิดชิด ด้านล่างมีก๊อกต่อเอาไว้เพื่อความสะดวกในการนำไปใช้ทำได้ไม่ยากใช่ไหมคะ ในการขจัดใบไม้แห้งแล้วนำกลับมาใช้ประโยชน์ โดยเราจะได้ปุ๋ยดินหมัก ไว้คลุมโนต้นไม้แล้วนำไปโรยใส่ต้นไม้และพืชผักอื่น ๆ ซึ่งเป็นปุ๋ยที่ไม่ต้องซื้อให้เสียเงินการทำปุ๋ยดินหมักด้วยวิธีนี้เป็นการทำปุ๋ยอินทรีย์ ซึ่งดีกว่าใช้ปุ๋ยเคมีที่ซื้อตามท้องตลาด แม้ว่าปุ๋ยเคมีจะเห็นผลเร็ว แต่ใช้ไปนาน ๆ จะทำให้ดินเสียเพราะไร้ธาตุอาหาร เมื่อเราปลูกพืชผักก็ไม่เจริญเติบโตเมื่อพืชผักที่ปลูกไม่โตหรือโตแต่แคระแกร็น ไม่อาจนำไปขายได้ สร้างความเสียหายแก่เกษตรกรจนต้องคิดหาวิธีที่จะทำให้พืชผักมีความสมบูรณ์ในการปลูกครั้งต่อไปทำการเกษตรแบบอินทรีย์โดยดูแลดินให้มีความอุดมสมบูรณ์เป็นวิธีที่ดีที่สุด ปัจจุบันเกษตรกรได้หันมาทำกันมากขึ้น ทำให้ผลผลิตทางการเกษตรขายได้ราคาและผู้บริโภคก็รับประทานพืชผักอย่างสบายใจดินเป็นทรัพยากรที่สำคัญในการเพาะปลูกพืชผักต่าง ๆ ผู้เขียนเคยทำไร่มาก่อนรู้ถึงปัญหาดินไร้ธาตุอาหารเป็นอย่างดีเพราะดินถูกทำลายด้วยการใช้ปุ๋ยเคมี กว่าจะฟื้นฟูสภาพดินให้กลับมาให้ดีดังเดิมได้ต้องใช้เวลาหลายปี ขอให้พวกเราจงช่วยกันดูแลและรักษาให้ดินมีความอุดมสมบูรณ์เอาไว้ให้นานที่สุดจรรยา เลิศพงษ์ไทยรูปปกและรูปภาพประกอบ ถ่ายโดยผู้เขียน