12 พืชที่สามารถตรึงไนโตรเจน ช่วยปรับปรุงคุณภาพดินได้ / บทความโดย Pchalisaดินที่อุดมสมบูรณ์คือดินที่เต็มไปด้วยสารอาหารที่จำเป็นสำหรับการเจริญเติบโตของพืชค่ะ ซึ่งหนึ่งในธาตุอาหารที่สำคัญที่สุดสำหรับพืชก็คือไนโตรเจน โดยธาตุอาหารชนิดนี้จำเป็นต่อการเจริญเติบโตของลำต้น ใบและดอก และเป็นความโชคดีที่ธรรมชาติมีกลไกที่ชาญฉลาดในการเติมเต็มไนโตรเจนให้กับดิน โดยเราเรียกกลไกนี้ว่า “การตรึงไนโตรเจน (Nitrogen fixation)”กระบวนการตรึงไนโตรเจน คือ กระบวนการที่เกิดจากความสัมพันธ์แบบพึ่งพาอาศัยกันของแบคทีเรียไรโซเบียมกับปมรากของพืช โดยเฉพาะอย่างยิ่งในปมรากของพืชตระกูลถั่วค่ะ ที่แบคทีเรียชนิดนี้ทำหน้าที่ตรึงไนโตรเจนจากอากาศ ให้อยู่ไปในรูปของไนโตรเจนที่พืชสามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้ และพืชจะตอบแทนแบคทีเรียดังกล่าวด้วยสารอาหารที่ผลิตจากการสังเคราะห์ด้วยแสง ซึ่งจากที่เรารู้ๆ กันมาว่า ดินที่มีคุณภาพดีย่อมส่งผลต่อสุขภาพและการเจริญเติบโตของพืชได้เป็นอย่างดี แต่ไนโตรเจนในรูปที่พืชจะนำไปใช้ได้ตามธรรมชาติในดินนั้นมีปริมาณจำกัด!ดังนั้นจากสาเหตุข้างต้นจะดีกว่าไหม? ถ้าเราหันมาปลูกพืชที่มีความสามารถตรึงไนโตรเจนได้ เพราะเป็นวิธีธรรมชาติในการปรับปรุงคุณภาพดินวิธีหนึ่ง ที่ช่วยเพิ่มปริมาณไนโตรเจนในดินโดยลดการใช้ปุ๋ยเคมีลง สามารถเพิ่มอินทรีย์วัตถุในดิน และส่งเสริมให้ระบบนิเวศในดินดีขึ้นได้ เนื่องจากดินแบบนี้จะร่วนซุย มีอากาศถ่ายเทสะดวก และลดการพังทลายของดินด้วยค่ะ ซึ่งต่อไปนี้คือตัวอย่างของพืชที่สามารถปลดปล่อยไนโตรเจนเพื่อเพิ่มธาตุอาหารและความอุดมสมบูรณ์ในดินได้ ลองอ่านต่อให้จบนะคะ เพราะก็ไม่แน่ว่าเรามีพืชเหล่านี้อยู่แล้วก็เป็นได้1. ต้นอัญชันต้นอัญชันเป็นพืชที่ผู้เขียนเลือกนำมาปลูกในบริเวณที่มีรั้วให้เลื้อยขึ้นสูงค่ะ มักปลูกร่วมกับพืชชนิดอื่น เช่น แมงลัก โหระพา พอมีต้นอัญชันแล้วพืชกินใบงามมากค่ะ ทั้งๆ ที่ก็ไม่เคยใส่ปุ๋ยเคมีเลย ต้นอัญชันปลูกง่ายด้วยนะคะ เพียงแค่มีเมล็ดจากฝักที่แก่ก็สามารถขุดหลุมปลูกได้เลย แต่ถ้าใครจะไปซื้อต้นพันธุ์มาจากร้านขายต้นไม้ก็ได้ค่ะ2. ต้นโสนโดยส่วนมากแล้วผู้เขียนเห็นต้นโสนเกิดขึ้นเองตามธรรมชาตินะคะ และล่าสุดเห็นเกิดที่สวนของป้า และได้บอกป้าว่าให้อนุรักษ์ไว้ไม่ต้องตัดทิ้ง เพราะนอกจากจะได้ดอกโสนมาลวกจิ้มกับน้ำพริกได้แล้วนั้น โสนยังสามารถตรึงไนโตรเจนได้ ซึ่งแรกเริ่มเดิมทีนั้นที่ตรงนี้ไม่ได้มีโสนนะคะ แต่ตอนหลังมากลับเห็นเกิดและต้นก็งามดี คิดว่าน่าจะเกิดจากการที่ซื้อดินมาถมที่แล้วมีเมล็ดพันธุ์ของโสนติดมาด้วย เพราะตามธรรมชาติบริเวณที่เป็นหนองน้ำ เรามักพบว่ามีต้นโสนเกิดขึ้นมาเองตามชายน้ำเยอะมากค่ะ3. ถั่วเขียวจริงๆ แล้วไม่ใช่เฉพาะถั่วเขียวค่ะ ต้นถั่วแดง ต้นถั่วดำและต้นถั่วเหลือง เหล่านี้สามารถใช้ได้หมด เพราะเป็นกลุ่มของพืชตระกูลถั่ว ที่โดยธรรมชาติแล้วมีแบคทีเรียไรโซเบียมที่ปมราก และสามารถตรึงไนโตรเจนได้ สำหรับถั่วเขียวนั้นผู้เขียนไม่เคยปลูกเพื่อบำรุงดินด้วยตัวเองค่ะ แต่เคยเห็นน้าที่รู้จักกันนำมาปลูกและไถกลบในตอนท้าย อีกทั้งเคยเห็นสำนักงานเกษตรอำเภอใกล้บ้านได้แนะนำให้เกษตรกรหว่านถั่วเขียว เพื่อเพิ่มความอุดมสมบูรณ์ให้กับดินในช่วงที่ไม่ได้ปลูกข้าว4. ถั่วลิสงสำหรับถั่วลิสงนั้นเป็นพืชตระกูลถั่วเหมือนกันค่ะ ที่มีปมรากชัดเจน โดยเราจะเห็นได้ก็ต่อเมื่อเราถอนต้นถั่วออกจากดิน ซึ่งบางคนที่ผู้เขียนรู้จักก็ปลูกถั่วชนิดนี้เพื่อขายถั่วลิสงและบำรุงดินค่ะ โดยส่วนตัวแล้วผู้เขียนเห็นลูกพี่ลูกน้องของแม่ปลูกถั่วลิสงมาก่อน และได้เห็นว่าหลังเก็บเกี่ยวผลผลิตได้มีการไถกลบเพื่อเพิ่มธาตุอาหารและอินทรีย์วัตถุในดินค่ะ ซึ่งในช่วงที่ปลูกก็ไม่ได้ใส่ปุ๋ยเคมีอะไรมากมายเกินความจำเป็นเลยค่ะ 5. ต้นปอเทืองนอกจากผู้เขียนจะรู้มาว่า ปอเทืองให้ดอกเหลืองสวยและเป็นที่ท่องเที่ยวเชิงเกษตรได้แล้ว ต้นปอเทืองเป็นตัวอย่างของพืชที่สามารถบำรุงดินได้ค่ะ จากที่มีความสามารถตรึงไนโตรเจนในอากาศได้ โดยผู้เขียนเคยเห็นพื้นที่ทุ่งนาที่เป็นโครงการในพระราชดำริใกล้บ้านได้หว่านปอเทือง จากนั้นเมื่อแก่และเก็บเมล็ดพันธุ์เอาไว้แล้ว เกษตรจะไถกลบต้นปอเทืองเพื่อให้เกิดการย่อยสลายเองตามธรรมชาติ โดยสิ่งนี้ก็คือแนวทางหนึ่งที่ช่วยเพิ่มอินทรีย์วัตถุในดิน ทำให้ดินร่วนซุยและมีธาตุอาหารที่จำเป็นต่อการเจริญเติบโตของพืชเพิ่มขึ้นค่ะ6. ผักตบชวาการนำต้นผักตบชวามาเป็นแหล่งของไนโตรเจนให้กับพืชนั้น ที่ผู้เขียนเห็นมาในชีวิตจริงๆ เลย คือ การสับต้นผักตบชวาให้ชิ้นเล็กลงและนำมาเพาะเห็ดฟางสามารถเป็นแหล่งของธาตุอาหารได้ค่ะ การนำผักตบชวามาให้หมูกินก็สามารถทำได้นะคะ เพราะพ่อของผู้เขียนก็ทำมาแล้วเหมือนเป็นแนวทางให้อาหารเสริมกับหมู เพราะผักตบชวามีไนโตรเจนสูง และเมื่อนำผักตบชวามาทำให้เกิดการย่อยสลายตามธรรมชาติ สิ่งนี้ก็เป็นการเพิ่มความอุดมสมบูรณ์ในดิน ทำให้ดินมีลักษณะที่ดีขึ้นมากขึ้นกว่าเดิมและเหมาะสมต่อการเพาะปลูก7. จอกหูหนูหลายคนอาจจะยังไม่เคยเห็นจอกแบบนี้ตามห้วย หนอง คลอง บึง มาก่อน แต่ผู้เขียนเคยเห็นมาแล้ว จอกหูหนูสมัยนี้หายากมากแล้วค่ะ แต่สมัยก่อนเยอะมาก จนคนมองว่าเป็นวัชพืชน้ำที่ต้องกำจัด แต่หารู้ไม่ว่าจอกชนิดนี้มีความสามารถให้ไนโตรเจนได้ ที่ไนโตรเจนมีความสำคัญต่อการเจริญเติบโตของพืช เพราะเมื่อเกิดการเน่าเปื่อยตามธรรมชาติแล้ว เราก็จะได้ดินที่มีคุณสมบัติที่ดีขึ้น ที่สามารถส่งเสริมให้พืชที่เราปลูกเจริญเติบโตได้ดีค่ะ และจากที่ผู้เขียนได้มีประสบการณ์มานั้น ตอนที่มีจอกปนมากับน้ำที่ปล่อยเข้ามาในนาเพื่อไถคราดทำนา พ่อจะไถกลบจอกแบบนี้ลงไปในดินค่ะ8. มะขามต้นมะขามเป็นพืชตระกูลถั่วค่ะ ที่มีกระบวนการตรึงไนโตรเจนเกิดขึ้นได้ตามธรรมชาติเหมือนพืชตระกูลถั่วชนิดอื่นๆ ด้วยเหมือนกัน ที่พอเรานำต้นมะขามมาปลูกในสวนของเราแล้ว พืชต่างๆ ก็จะได้รับประโยชน์ด้วยจากการที่ต้นมะขามปลดปล่อยไนโตรเจนลงไปในดิน และสำหรับต้นมะขามนั้นต้องบอกว่าที่สวนมีเหมือนกันค่ะ โดยจะปลูกเพียงสองต้น ใกล้กับต้นขี้เหล็กและต้นชะมวง 9. กระถินนอกจากกระถินจะเป็นผักที่สามารถเก็บยอดอ่อนมาทานได้แล้วนะคะ กระถินยังมีความสามารถตรึงไนโตรเจนในอากาศได้ โดยไนโตรเจนนี้ยังเป็นประโยชน์ทั้งต่อดินและพืชค่ะ จึงทำให้ดินดี ร่วนซุยและมีธาตุอาหารรองรับการเติบโตของพืช ในส่วนของกระถินนั้นแม่ของผู้เขียนได้นำมาปลูกในส่วนจำนวนหลายต้นค่ะ ปลูกเป็นแถวตลอดแนว และในพืชที่เดียวกันก็ปลูกข่า ปลูกต้นกระเจียวป่า ปลูกต้นมะพร้าวน้ำหอมด้วย และก่อนหน้านี้เคยไปดูตัวอย่างการทำก้อนเชื้อเห็ดนางรมมา พบว่าคนทำขาเขาได้ผสมต้นกระถินป่นลงไปด้วยเพื่อเป็นแหล่งของธาตุอาหารนั่นเองค่ะ10. แหนแดงหลายคนนำแหนแดงมาเป็นอาหารเสริมให้กับไก่ เป็ดและสัตว์เลี้ยงอื่นๆ ที่คล้ายๆ แบบนี้ โดยแหนแดงมีโปรตีนสูงค่ะ และเวลาเราพูดว่าโปรตีนสูงนั้น เราต้องมองภาพให้ออกว่ามีไนโตรเจนเป็นองค์ประกอบในโครงสร้าง เพราะแหนแดงสามารถตรึงไนโตรเจนในอากาศได้ และไนโตรเจนก็เป็นประโยชน์หลายๆ อย่าง อย่างในกรณีของแหนแดงนั้นผู้เขียนได้มีโอกาสเห็นการเกิดของแหนแดงตามธรรมชาติในทุ่งนาสำหรับปลูกข้าว และชาวนาก็ไถกลบแหนแดงเพื่อบำรุงดินค่ะ ดังนั้นเวลาเห็นแหนแดงเกิดยิ้มได้เลย เพราะนี่คือแหล่งของธาตุไนโตรเจนให้กับพืชของเราได้จ้า11. ต้นฟ้าประดิษฐ์ โดยส่วนตัวแล้วผู้เขียนไม่เคยปลูกไม้เลื้อยชนิดนี้ค่ะ แต่เห็นมีขายออนไลน์แล้ว และรู้มาอีกว่าต้นฟ้าประดิษฐ์มีความสามารถให้ไนโตรเจนได้ จึงจะเป็นประโยชน์ต่อดินและพืช ถ้าคุณผู้อ่านได้ลองนำมาปลูกในสวนของเราค่ะ12. ผักแว่นผักแว่นแถวอีสานเป็นผักทอดยอดที่มีขายตามท้องตลาดค่ะ พบได้มากช่วงเริ่มต้นทำนาข้าว เพราะผักแว่นมักเกิดแทรกระหว่างกอต้นข้าว และโดยธรรมชาติแล้วผักแว่นมีความสามารถตรึงไนโตรเจนในอากาศได้ จึงเป็นพืชอีกหนึ่งชนิดที่ช่วยบำรุงดินและเพิ่มความอุดมสมบูรณ์ให้กับพื้นที่ทำการเกษตรได้ ผักแว่นเจอแล้วไม่ต้องถอนทิ้งค่ะ เพราะเมื่อเน่าเปื่อยก็จะเป็นอินทรีย์วัตถุให้กับดินด้วย เพราะผู้เขียนเคยปลูกผักบุ้งแก้วในพื้นที่เล็กๆ พอเจอผักแว่นก็จะสงวนไว้ เพราะประโยชน์เรื่องไนโตรเจนเป็นหลักเลยค่ะจบแล้วค่ะและทั้งหมดนั้นเป็นตัวอย่างของพืชที่ให้ไนโตรเจนได้จากกระบวนการตามธรรมชาติและด้วยความรู้นี้บวกกับการนำไปใช้เท่านั้น ที่จะทำให้เราสามารถใช้พืชตรึงไนโตรเจนเพื่อสร้างดินที่อุดมสมบูรณ์ได้ และสิ่งนี้ยังเป็นการส่งเสริมการเกษตรแบบยั่งยืนด้วย ลดการพึ่งพาปุ๋ยเคมี และเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ช่วยชะลอการเสื่อมของคุณภาพดินให้กับลูกหลานของเราต่อไปค่ะ จึงอยากส่งต่อข้อมูลดีๆ ให้กับคุณผู้อ่านได้ลองนำไปปรับใช้กันค่ะเพราะโดยส่วนตัวผู้เขียนแล้วได้นำมาใช้จริง ปลูกพืชที่เป็นได้ เนื่องจากส่วนตัวสนใจเรื่องนี้และมีประสบการณ์มาเองเลย ถึงแม้ว่าจะไม่ได้เป็นเกษตรอำเภอดีเด่นก็ตาม แต่ตัวเองให้ความสำคัญกับการอยู่ในโลกนี้แบบรักโลกด้วย และการปลูกพืชหรือไม่ทำลายพืชที่สามารถตรึงไนโตรเจนได้ คือแนวทางง่ายๆ ทำให้เราได้มาซึ่งปุ๋ยตามธรรมชาติค่ะ ซึ่งผู้เขียนหวังว่าบทความนี้จะเป็นประโยชน์กับคุณผู้อ่านไม่มากก็น้อย และถ้าชอบบทความแบบนี้อีก ก็อย่าลืมกดติดตามหรือกดบุ๊กมาร์กหน้าโปรไฟล์ไว้นะคะ เพราะจะได้ไม่พลาดบทความใหม่ๆที่จะได้นำมาเผยแพร่ในเร็วๆ นี้ค่ะ😀เครดิตภาพประกอบบทความภาพหน้าปก โดย Lerkrat Tangsri จาก Pexelsภาพประกอบเนื้อหาโดย ผู้เขียนออกแบบภาพหน้าปกใน Canvaเกี่ยวกับผู้เขียนภัคฒ์ชาลิสา จำปามูลศึกษาเกี่ยวกับ: พยาบาลศาสตรบัณฑิต (B.N.S.) จากวิทยาลัยพยาบาลศรีมหาสารคาม กระทรวงสาธารณสุข และสาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต (อนามัยสิ่งแวดล้อม); M.P.H. (Environmental Health) จากมหาวิทยาลัยขอนแก่นมีความสนใจและประสบการณ์เกี่ยวกับ: สุขภาพ จิตวิทยาเชิงบวก การจัดการน้ำเสียและสิ่งปฏิกูล บทความอื่นที่น่าสนใจโดย Pchalisa https://intrend.trueid.net/post/428968 https://news.trueid.net/detail/VlrMpmpdRB3Y https://intrend.trueid.net/post/4040307-11 Community ห้องลับเมาท์มอยของกินของใช้ในเซเว่น อะไรดีอะไรใหม่ ต้องรู้ ต้องคุย ต้องแชร์