ทะเลทรายขยายตัว บีบชาวเมืองย้ายถิ่นฐาน “เติร์กเมนิสถาน” ต่อสู้กับธรรมชาติเพื่ออนาคต

ชาวบ้านในหมู่บ้านโบกูร์ดักอันห่างไกลของประเทศเติร์กเมนิสถาน กำลังต่อสู้กับผลพวงจากวิกฤตสภาพอากาศที่เร่งให้ดินเสื่อมโทรมลงอย่างรวดเร็วจนทะเลทรายคาราคุมขยายตัว รุกล้ำเข้าไปในพื้นที่ชุมชนซึ่งเป็นพื้นที่เพาะปลุกและที่อยู่อาศัย บีบบังคับให้ชาวบ้านต้องย้ายพื้นที่ทำกินครั้งแล้วครั้งเล่า แม้ว่าปัญหานี้จะเกิดขึ้นมาอย่างยาวนาน แต่ปัจจุบันได้ทวีความรุนแรงมากขึ้นท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ

นักวิทยาศาสตร์เตือนว่า แม้ทะเลทรายและทุ่งหญ้าสเตปป์จะเป็นส่วนหนึ่งของเอเชียกลางมาแต่เดิม แต่ภาวะโลกร้อน การตัดไม้ทำลายป่า และกิจกรรมของมนุษย์ กำลังเร่งให้กระบวนการทะเลทรายขยายตัวรวดเร็วขึ้น ไม่เพียงส่งผลกระทบต่อระบบนิเวศและวิถีชีวิตของผู้คน แต่ยังเป็นภาระทางเศรษฐกิจอย่างหนัก 

เมื่ออุณหภูมิโลกสูงขึ้นทำให้ความชื้นในดินลดลง พืชไม่สามารถเจริญเติบโตได้อีก นอกจากนี้ภาวะโลกร้อนยังทำให้พฤติกรรมฝนเปลี่ยนแปลง บางพื้นที่ฝนน้อยลง บางพื้นที่มีฝนตกหนักแบบฉับพลันมากขึ้น แต่ฝนที่ตกลงมาในช่วงสั้นๆ ไม่ทำให้น้ำซึมลงดิน แต่กลับชะล้างเอาหน้าดินออกไป เร่งให้ดินเกิดการเสื่อมสภาพเร็วขึ้น ฃ

ข้อมูลจากองค์การสหประชาชาติชี้ว่า อุณหภูมิเฉลี่ยในภูมิภาคเอเชียกลางเพิ่มเร็วกว่าค่าเฉลี่ยโลกถึง 2 เท่า นับตั้งแต่ปี 1991 เป็นต้นมา ทำให้ภูมิภาคเอเชียกลางมีความเปราะบางต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศมากเป็นพิเศษ 

ทางการของเติร์กเมนิสถานมีความพยายามในการต่อสู้กับปัญหาทะเลทรายขยายตัว ผ่านโครงการปลูกต้นไม้ครั้งใหญ่ ซึ่งในช่วงระยะเวลา 20 ปีที่ผ่านมา หลายพื้นที่ของเติร์กเมนิสถานปลูกต้นไม้ไปแล้วกว่า 162 ล้านต้น จากที่เคยปลูกต้นซีดาร์ ซึ่งเป็นพืชสนตระกูลไม่ผลัดใบ แต่ปัจจุบันมีการค้นพบว่าการปลูกไม้พุ่มทะเลทรายที่เป็นพันธุ์ไม้เฉพาะถิ่นสามารถปรับตัวเข้ากับสภาพอากาศได้ดีกว่า เนื่องจากรากของมันสามารถหยั่งลึกลงในดินได้มากกว่า 15 เมตร เพื่อกักเก็บน้ำเพิ่มความชุ่มชื้นในดิน และยังทำหน้าที่เป็นกำแพงธรรมชาติที่ช่วยป้องกันบ้านเรือนได้อีกด้วย 

 อย่างไรก็ตามการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและภาวะโลกร้อนนั้นทำให้การปลูกต้นไม้เป็นเรื่องยากขึ้นกว่าเดิม จากที่เคยใช้น้ำเพียง 10 ลิตรต่อวันในการรดน้ำต้นไม้ แต่ปัจจุบันต้องใช้น้ำมากถึง 20 ลิตร เพื่อทำให้ต้นไม้หยั่งรากลึกได้ 

แต่เมื่อปีที่ผ่านมา นักวิทยาศาสตร์ของเติร์กเมนิสถานได้ทดลองหาวิธีการรักษาความชุ่มชื้นในดินและช่วยเพิ่มการเจริญเติบโตให้กับต้นไม้ ด้วยการฉีดพ่น “ไซยาโนแบคทีเรีย” หรือ “สาหร่ายสีเขียวแกมน้ำเงิน” ลงบนหน้าดิน และพบว่าการทดลองนี้ประสบผลสำเร็จในการรักษาความชุ่มชื้นของดินได้