มีข้อถกเถียงทางวิชาการมากมายครับเกี่ยวกับเรื่องประวัติศาสตร์สมัยอยุธยา และมีผู้สนใจประวัติศาสตร์ไม่น้อยที่หลงรักประวัติศาสตร์อยุธยา ใคร่หาความเป็นจริงของประวัติศาสตร์อยุธยาจากการดูละคร ศรีอโยธยา บ้างหล่ะ หรือหนังตำนานสมเด็จพระนเรศวรมหาราช หรืออื่นๆอีกมากมาย แต่จะเห็นได้ว่า หนังแต่ละเรื่อง มีการออกนามเมืองอยุธยาไม่เหมือนกัน บ้างก็เรียกว่า กรุงศรีอยุธยา บ้างก็เรียกว่า อโยธยาศรีรามเทพนคร.......มันทำให้หลายคนอาจเกิดข้อสงสัยได้ครับว่า แล้วจริงๆมันชื่อเมืองอะไรกันแน่ ? ในบทความนี้ผมจะขอกล่าวสรุปและยกหลักที่ปรากฏมาให้ทุกท่านได้อ่านกันครับ เป็นสิ่งที่ยืนยันได้ว่า อยุธยา มีชื่อว่าอะไร *แต่ในที่นี้ขอจำกัดวงของชื่ออย่างเป็นทางการชื่อแรกของอยุธยาไว้ที่สมัยต้นอยุธยานะครับ* ว่ามีชื่อว่าอย่างไร ลองติดตามอ่านกันดูได้เลยครับ วัดพระราม สร้างในสมัยสมเด็จพระราเมศวร เพื่ออุทิศให้พระเจ้าอู่ทองผู้เป็นบิดา สมัยต้นอยุธยาวัดพระศรีสรรเพชญ์ เป็นวัดพระจำพระราชวังหลวงอยุธยา สร้างในสมัยสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2 แห่งราชวงศ์สุพรรณภูมิ กรุงศรีอยุธยาในภาพที่เราจดจำหรือรู้จักนั้น กว้างใหญ่มาก และในความเป็นจริงก็เป็นเช่นนั้นครับ เพราะกรุงศรีอยุธยาครองอำนาจความเป็นอาณาจักรนานถึง 417 ปี แต่ความจริงหลายๆอย่างของอยุธยากลับยังเป็นขอสงสัย เพราะหลักฐานหลายๆอย่างมีข้อจำกัดที่ทำให้วงการนักประวัติศาสตร์ต้องปวดหัว และประวัติศาสตร์หลายๆส่วนมีความผิดเพี้ยน สับสน มันก็ไม่ใช่เรื่องเเปลกอะไรครับ ซึ่งหนึงในเรื่องที่ยังเป็นข้อสับสนในบรรดาประชาชนหรือคนที่รักอยุธยานั้น คือนามเมือง ที่ว่า ชื่ออโยธยาหรืออยุธยากันแน่ที่มาก่อน ผมจึงจะขอนำเสนอข้อมูลที่ปรากฏในจารึกสมัยอยุธยาครับ เพราะเชื่อว่า นี่เป็นหลักฐานชั้นดี ร่วมสมัยและเป็นหลักฐานปฐมภูมิจริงๆ มายืนยันให้ทุกท่านได้ลองอ่านกันครับ โดนอ้างอิงมาจากหนังสือ ประวัติศาสตร์อยุธยาจากจารึก: จารึกสมัยอยุธยา หน้าที่ 4 ซึ่งเป็นข้อความที่ปรากฏในจารึกวัดส่งคบ 1 จารึกขั้นเมื่อปี พ.ศ.1951 กล่าวถึงการทำบุญกุฏิวิหารใน "ศรีอโยธยา" ซึ่งในข้อความที่บันทึกกล่าวไว้ว่า "...เจ้าเมืองกระทำกุศลมาแต่ครั้งโน้นในสุพรรณภูมิ ธ ให้ทานเรือนอัน ธ กระทำกุฏิพิหารในศรีอโยธยา...ชีอ้ายผ้าขาวผู้หนึ่งท่านให้บำเรอแด่พระศรีรัตนธาตุแห่งนครพระรามโสด ผ้าขาวครัวหนึ่งชื่อยี่ช้างท่านให้บำเรอแด่พระเถรธรรมบุตรแห่งศรีสุพรรณภูมิมาแล้ว"จะเห็นได้เลยว่า หลักฐานร่วมสมัยในยุคต้นกรุงศรีอยุธยา อย่างจารึกวัดส่องคบ ออกนามพระนครเเห่งนี้ว่า ศรีอโยธยา ซึ่งไปสอดคล้องกับจารึกสมัยสุโขทัย ของพระมหาเถรศรีศรัทธา ที่กล่าวถึงการเดินทางผ่านเมืองโบราณต่างๆไว้ว่าจะเป็น เพชรบุรี ราชบุรี และหนึ่งในเมืองที่ท่านได้ผ่านและแวะมาคือ กรุงอโยธยาศรีรามเทพนคร ซึ่งแม้ว่าจะมีนักวิชาการบางท่านคิดว่าชื่อเมืองนี้ เป็นการกล่าวถึงชื่อเมืองอยุธยาก่อนการสถาปนาเมื่อปี พ.ศ.1893 ของสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1 อู่ทอง แต่จากจารึกร่วมสมัยกับหลังการสถาปนาแล้ว ก็ยังมีการออกนามพระนครว่า อโยธยา เช่นกัน และหลักฐานที่เป็นวรรณกรรมสมัยต้นอยุธยาอีกชิ้นหนึ่งที่รองรับกันได้เป็นอย่างดีคือ ลิลิตยวนพ่าย ที่สันนิษฐานว่าประพันธ์ขึ้นในสมัยพระบรมไตรโลกนาถ ก็มีการออกนามว่า อโยทธยา เช่นกันวัดมหาธาตุ อยุธยา สร้างในสมัยขุนหลวงพงั่ว ช่วงต้นอยุธยา จากหลักฐานที่ผมกล่าวให้ได้อ่านทั้งหมดนั้น ล้วนเป็นหลักฐานชั้นต้น และร่วมสมัยกับอยุธยา แม้ในพระราชพงศาวดารฉบับสมเด็จพระพันรัตนวัดพระเชตุพน จะมีการออกนามในช่วงการสถาปนาว่า อยุทธยา ก็ตาม แต่หลักฐานที่เขียนขึ้นนั้นก็หลังจากเหตุการณ์มากนัก และหลักฐานที่อยู่ร่วมสมัยก็ชัดเจนว่า ชื่อเมืองที่เป็นชื่อแรกของประวัติศาสตร์สมัยอยุธยา คือ กรุงอโยธยาศรีรามเทพนคร มิใช่ กรุงศรีอยุธยา ดังที่หลายท่านเข้าใจ แต่เหตุของการเปลี่ยนชื่อ หรือออกนามชื่อเมืองว่าอยุธยานั้น มีนักวิชาการให้ทฤษฎีไว้มากมาย แต่ผมจะไม่ขอกล่าวถึงเรื่องนี้ และต้องการจะเสนอให้ฟังเพียงว่า ชื่ออโยธยาศรีรามเทพนคร คือชื่อที่มาก่อนอยุธยาแน่นอนครับ อ้างอิงข้อมูลบางส่วน หนังสือ ประวัติศาสตร์อยุธยาจากจารึก: จารึกสมัยอยุธยา รศ. ดร. ศานติ ภักดีคำ เครดิตภาพหน้าปก : https://unsplash.com/เครดิตภาพในบทความhttps://unsplash.com/photos/3mbITpJAliE https://unsplash.com/photos/6dMtbq7iyYchttps://unsplash.com/photos/DqhQfnT5I1o