ไทยเดินหน้าแจงนานาชาติปมกัมพูชาวางทุ่นระเบิดใหม่

วานนี้ (4) นายเชิดชาย ใช้ไววิทย์ เอกอัครราชทูต ผู้แทนถาวรไทยประจำสหประชาชาติ ได้เข้าพบนายอันโตนิอู กุแตเรซ เลขาธิการสหประชาชาติ เพื่อยื่นหลักฐานขอคำชี้แจงเพิ่มเติมเกี่ยวกับการใช้ทุ่นระเบิดสังหารบุคคลและชี้แจงสถานการณ์ชายแดนไทย-กัมพูชา

รายงานข่าวระบุว่า เอกอัครราชทูตเชิดชายฯ ได้ยื่นหนังสือทางการพร้อมหลักฐานเพื่อขอรับคำชี้แจงเพิ่มเติมเกี่ยวกับการใช้ทุ่นระเบิดสังหารบุคคลของกัมพูชา โดยเฉพาะเหตุการณ์ล่าสุดเมื่อวันที่ 27 สิงหาคม และ 10 พฤศจิกายน 2568 ตามข้อบทที่ 8 วรรค 2 ของอนุสัญญาห้ามทุ่นระเบิดบุคคลสังหารบุคคลหรืออนุสัญญาออตตาวา //

หลักฐานบ่งชี้ว่าเป็นการวางทุ่นระเบิดใหม่ โดยมีรายงานและข้อสังเกตของกลไกอิสระสนับสนุน ได้แก่ คณะผู้สังเกตการณ์อาเซียนประจำประเทศไทย (ASEAN Observation Team: AOT) และ International Campaign to Ban Landmines (ICBL) //

ทำให้ทหารไทยจำนวน 7 นาย ทุพพลภาพจากการเหยียบทุ่นระเบิดระหว่างลาดตระเวนตามปกติในดินแดนไทย และอีกหลายนายได้รับบาดเจ็บ // ทั้งนี้  การวางทุ่นระเบิดถือเป็นการละเมิดอนุสัญญาออตตาวาและหลักการด้านมนุษยธรรม รวมถึงฝ่าฝืนถ้อยแถลงของการหารือระหว่างผู้นำของทั้งสองประเทศ (Joint Declaration) ที่กรุงกัวลาลัมเปอร์ เมื่อวันที่ 26 ตุลาคม 2568

ในเอกสารยังระบุว่า ไทยยังคงมุ่งมั่นแก้ไขปัญหาทุ่นระเบิดสังหารบุคคลผ่านอนุสัญญาออตตาวา รวมถึงเรียกร้องให้ผู้เกี่ยวข้องรับผิดชอบต่อการกระทำและมีมาตรการป้องกันไม่ให้เกิดเหตุการณ์ซ้ำอีกในอนาคต 

ในฐานะผู้สนับสนุนโครงการรณรงค์การลดอาวุธเพื่อมนุษยธรรมและกำจัดทุ่นระเบิด (Campaign on Humanitarian Disarmament and Mine Action) ของเลขาธิการสหประชาชาติ ไทยมุ่งมั่นดำเนินการให้โลกปราศจากทุ่นระเบิด เพื่อคุ้มครองพลเรือนจากอาวุธที่ร้ายแรงและไร้มนุษยธรรมนี้ โดยจะแก้ปัญหาชายแดนผ่านกลไกทวิภาคีอย่างแข็งขันบนพื้นฐานของกฎเกณฑ์ รวมถึงทางออกทางการทูตเพื่อปกป้องความมั่นคงของมนุษย์และความปลอดภัยของชุมชนตามชายแดน

ทางด้าน นายสีหศักดิ์ พวงเกตุแก้ว รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ ได้ให้สัมภาษณ์วานนี้ ขณะเดินทางเยือนสวิตเซอร์แลนด์ ก่อนเข้าร่วมประชุมรัฐภาคีอนุสัญญาห้ามทุ่นระเบิดสังหารบุคคล หรือ อนุสัญญาออตตาวา ครั้งที่ 22 (22MSP) ณ สำนักงานองค์การสหประชาชาติ นครเจนีวา ในระเบียบวาระที่เกี่ยวข้อง

โดยระบุว่า ได้พบปะหารือกับ นางสาวแคโรลีน-เมลานี เรกิมบัล หัวหน้าสำนักงานกิจการลดอาวุธแห่งสหประชาชาติ (UNODA) ณ นครเจนีวา และหลังจากนั้นได้พบปะหารือกับ นางสาวอิชิกาวะ โทมิโกะ เอกอัครราชทูต ผู้แทนถาวรญี่ปุ่นประจำการประชุมด้านการลดอาวุธ ในฐานะประธานการประชุมรัฐภาคีอนุสัญญาออตตาวา ครั้งที่ 22 

เกี่ยวกับประเด็นเรื่องที่ประเทศไทยได้พบกับเหตุการณ์ที่ทหารไทยเหยียบกับทุ่นระเบิด ซึ่งถือเป็นครั้งที่ 7 แล้ว ทั้งที่ตลอดระยะเวลาที่ผ่านมาไทยได้ดำเนินการตามขั้นตอนของอนุสัญญาออตตาวา เพื่อขอให้มีการชี้แจง แต่ที่ผ่านมาฝ่ายกัมพูชากลับบ่ายเบี่ยงที่จะชี้แจงอย่างตรงไปตรงมาว่าเกิดเหตุการณ์อะไร 

นอกจากนี้ฝ่ายกัมพูชายังบอกเหมือนเดิม ไม่มีอะไรใหม่ โดยชี้แจงว่าทุ่นระเบิดเหล่านี้ ไม่ใช่ทุ่นระเบิดใหม่ และมีมานานแล้วตั้งแต่สมัยสงครามครั้งก่อนๆ แต่ไทยมีหลักฐานเป็นที่ประจักษ์แล้ว // โดยเฉพาะจากเหตุการณ์การเหยียบทุ่นระเบิดของทหารไทยครั้งที่ 7 ว่าเกิดจากทุ่นระเบิดใหม่ที่เพิ่งมีการเอามาฝัง //

ขณะเดียวกันทางคณะผู้สังเกตการณ์อาเซียน หรือ AOT ก็ได้ยืนยันแล้ว เพราะฉะนั้นจึงได้มาพูดคุยกับหัวหน้าสำนักงานกิจการลดอาวุธแห่งสหประชาชาติ และเอกอัครราชทูต ผู้แทนถาวรญี่ปุ่นประจำการประชุมด้านการลดอาวุธ ว่า // ไทยจะต้องดำเนินการต่อไปภายใต้อนุสัญญาออตตาวา ซึ่งเป็นไปตามสิทธิของเรา เพื่อให้มีการจัดตั้งคณะตรวจสอบข้อเท็จจริง ที่ประกอบไปด้วย ผู้เชี่ยวชาญที่เป็นกลางและเป็นอิสระ //

นายสีหศักดิ์ กล่าวด้วยว่า เรื่องนี้ต้องดำเนินการอย่างทันท่วงที เพราะหากเกิดเหตุการณ์เช่นนี้ขึ้นอีก สถานการณ์จะยิ่งแย่ลง ทั้งนี้ ในส่วนของช่องทางการดำเนินการของไทยภายใต้อนุสัญญาออตตาวา ว่าจะเป็นไปในทิศทางใดนั้น ทั้งหมดจะสะท้อนในการกล่าวถ้อยแถลงของตนในการประชุมรัฐภาคีอนุสัญญาห้ามทุ่นระเบิดสังหารบุคคล ครั้งที่ 22 ในวันนี้ (5) ตามเวลาท้องถิ่น

ขณะเดียวกันวานนี้ มีรายงานว่า นายดารา อิน ผู้แทนถาวรกัมพูชาประจำสหประชาชาติ ณ นครเจนีวา ได้ออกแถลงการณ์ ระหว่างการประชุมรัฐภาคีอนุสัญญาห้ามทุ่นระเบิดสังหารบุคคล หรืออนุสัญญาออตตาวา ครั้งที่ 22 // เพื่อตอบโต้ข้อกล่าวหาของไทยที่ระบุว่า กัมพูชามีการวางทุ่นระเบิดสังหารบุคคลใหม่ตามพื้นที่ชายแดนระหว่างไทยและกัมพูชา // โดยทูตกัมพูชาอ้างว่าหลักฐานของไทยเป็นหลักฐานฝ่ายเดียวและไม่ยอมให้กัมพูชาหรือผู้เชี่ยวชาญอิสระเข้าถึงพื้นที่ประสบเหตุ

นายดารา ระบุในแถลงการณ์ว่า ข้อกล่าวหาของไทยที่ชี้ว่ากัมพูชาวางทุ่นระเบิดใหม่นั้น เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดขึ้นในพื้นที่ที่อยู่ในอธิปไตยของกัมพูชาตามแผนที่ที่จัดทำในสนธิสัญญาสยาม-ฝรั่งเศส ปี 2447 และ 2450 ซึ่งใช้ใน MOU 2543 // สิ่งที่ไทยอ้างว่าเป็นหลักฐานของการวางทุ่นระเบิดใหม่ของกัมพูชานั้นเป็นหลักฐานเพียงฝ่ายเดียวทั้งหมด และไม่อนุญาตให้กัมพูชาหรือผู้เชี่ยวชาญอิสระเข้าตรวจสอบในพื้นที่เกิดเหตุ // ความคลุมเครือดังกล่าวถือว่าไม่ตรงตามมาตรฐานของความน่าเชื่อถือทางวิทยาศาสตร์หรือความร่วมมือที่จริงใจ // ดังนั้นคำกล่าวหาซึ่งไม่ได้ผ่านการตรวจสอบอย่างอิสระโดยละเอียดไม่อาจเป็นพื้นฐานของการกล่าวหาว่าไม่ปฏิบัติตามอนุสัญญานี้ได้ //

แถลงการณ์ของทูตกัมพูชายังระบุอีกว่า นี่ไม่ใช่เรื่องของการแข่งขันในการเล่าเรื่องราวที่เกิดขึ้น แต่เป็นเรื่องของวิธีการ // การประเมินการปฏิบัติตามอนุสัญญาออตตาวาจะต้องมีหลักฐานที่ยืนยันได้, การวิเคราะห์ตามความเป็นจริง และการยืนยันร่วมกัน // ซึ่งทางกัมพูชาเน้นย้ำมาโดยตลอดว่า ความจริงในการวางอาวุธเพื่อมนุษยธรรมต้องมาจากความโปร่งใส ความเคร่งครัด และการตรวจสอบร่วมกัน ไม่ใช่จากการประเมินฝ่ายเดียว //

ทูตกัมพูชาย้ำว่า เนื่องจากทางการกัมพูชาปฏิบัติตามพันธกรณีของอนุสัญญาออตตาวา จึงมีความกังวลต่อความพยายามของไทยที่จะใช้กลไกของการปฏิบัติตามอนุสัญญาออตตาวามาเป็นเรื่องการเมือง เพื่อวัตถุประสงค์ทางการเมืองและดินแดน // ทั้งที่กลไกเหล่านี้มีขึ้นเพื่อปกป้องไม่ให้อนุสัญญาออตตาวาถูกใช้เป็นข้อต่อรองในข้อพิพาททวิภาคีหรือกลไกในการสื่อสารทางยุทธศาสตร์ // ไม่มีรัฐภาคีใดควรได้รับอนุญาตให้ทำการบิดเบือนเป้าประสงค์ของอนุสัญญาเช่นนี้ //

ขณะที่กัมพูชาตอบโต้ด้วยการใช้หลักฐานและการให้ความชัดเจน พร้อมมอบรายละเอียดทางเทคนิค, เนื้อหาทางประวัติศาสตร์ และข้อมูลทางภูมิศาสตร์ที่ละเอียดในเอกสารที่มีความครอบคลุมที่ส่งไปให้แก่เลขาธิการสหประชาชาติ // ดังนั้น การนำอนุสัญญาออตตาวามาเป็นเรื่องการเมืองเช่นนี้ถือเป็นการละเมิดมาตราที่ 8 ที่ระบุว่าความเชื่อมั่นร่วมกันเป็นความสำคัญต่อความร่วมมือระหว่างรัฐภาคี และเสี่ยงที่จะทำให้อนุสัญญานี้กลายเป็นที่ประชุมเพื่อการบงการทางยุทธศาสตร์ // ซึ่งหากเรื่องนี้ถูกปล่อยปละละเลยก็จะยิ่งทำให้อนุสัญญานี้อ่อนแอลง บ่อนทำลายความเป็นกลาง ความชอบธรรมทางกฎหมาย และบทบาททางด้านมนุษยธรรม //