9 ข้อดีของการรีไซเคิลขั้นสูง ต่างจากการนำกลับมาใช้ใหม่ทั่วไป อ่านเลย! เขียนโดย ภัคฒ์ชาลิสา จำปามูล ในยุคที่โลกกำลังเผชิญกับวิกฤตสิ่งแวดล้อมจากปริมาณขยะพลาสติกที่เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง การรีไซเคิลไม่ได้เป็นเพียงทางเลือก แต่เป็นความจำเป็นที่ไม่อาจหลีกเลี่ยงได้ โดยคุณผู้อ่านอาจจะยังไม่รู้ว่า เทคโนโลยีการรีไซเคิลได้ก้าวล้ำไปอีกขั้น เพราะปัจจุบันได้มีการรีไซเคิลขั้นสูง (Advanced Recycling) หรือที่รู้จักกันในชื่อ ”การรีไซเคิลเคมี" (Chemical Recycling) ซึ่งกำลังเข้ามาพลิกโฉมวงการจัดการขยะพลาสติกอย่างที่ไม่เคยมีมาก่อน โดยสิ่งนี้ไม่ใช่แค่การนำพลาสติกเก่ามาหลอมใหม่เท่านั้น แต่เป็นการนำพลาสติกใช้แล้วกลับไปสู่จุดเริ่มต้นทางเคมี ทำให้เกิดวัตถุดิบที่มีคุณภาพสูงเทียบเท่าพลาสติกใหม่ที่ผลิตจากทรัพยากรธรรมชาติค่ะ แล้วการรีไซเคิลขั้นสูงมีข้อดีที่โดดเด่นอะไรบ้าง ทำไมถือเป็นหัวใจสำคัญในการสร้างโลกที่ยั่งยืนหลายอย่าง ที่ไม่ว่าจะเป็นการทำให้เราได้วัตถุดิบคุณภาพสูง ที่สามารถนำกลับมาใช้ซ้ำได้ไม่รู้จบ เพิ่มรอบการหมุนเวียนของวัสดุ และลดการใช้ทรัพยากรธรรมชาติก็ตามแต่ คุณผู้อ่านอยากรู้ไหมคะ? และถ้าอยากรู้แล้วว่าการรีไซเคิลขั้นสูงดีกว่าการรีไซเคิลแบบเก่ายังไง ต้องอ่านต่อค่ะ กับเนื้อหาที่น่าสนใจดังต่อไปนี้ 1. แปรรูปพลาสติกได้หลากหลายประเภทมากขึ้น การรีไซเคิลขั้นสูงเป็นเทคโนโลยีที่กำลังเข้ามาเปลี่ยนโฉมวงการรีไซเคิลพลาสติกไปอย่างสิ้นเชิง โดยทำให้เราสามารถแปรรูปพลาสติกได้หลากหลายประเภทมากขึ้นกว่าการรีไซเคิลแบบดั้งเดิมที่คุ้นเคยกันมากค่ะ เพราะว่าการรีไซเคิลทั่วไปเหมือนกับการแยกของในครัวเรือนที่เราคุ้นเคยกันดี เช่น ขวดพลาสติกใส (PET) จะถูกนำไปทำเป็นเส้นใยเสื้อผ้าหรือขวดใหม่ ส่วนถุงพลาสติก (LDPE) ก็อาจจะถูกนำไปทำถุงขยะ ซึ่งเป็นการแปรรูปแบบจำกัดและมักจะลดคุณภาพของพลาสติกลงไปเรื่อย ๆ เมื่อนำไปรีไซเคิลหลายครั้ง แต่ในทางกลับกันการรีไซเคิลขั้นสูง เช่น การสลายด้วยความร้อน (Pyrolysis) หรือการสลายด้วยสารเคมี (Chemical Recycling) เปรียบเสมือนการที่เรานำพลาสติกเหล่านั้น ไม่ว่าจะเป็นพลาสติกแบบผสม พลาสติกปนเปื้อน หรือแม้กระทั่งพลาสติกที่รีไซเคิลยากอย่างฟิล์มห่ออาหาร มาสลายกลับไปเป็นโมเลกุลตั้งต้นคล้ายกับน้ำมันดิบหรือแก๊ส ทำให้ได้วัตถุดิบใหม่ที่มีคุณภาพสูงเทียบเท่าพลาสติกบริสุทธิ์จากปิโตรเลียม ตัวอย่างที่เห็นได้ชัดคือ พลาสติกที่เคยเป็นขยะอย่างบรรจุภัณฑ์อาหารหลากหลายชั้นที่รีไซเคิลยากมากๆ ตอนนี้สามารถถูกนำไปสลายให้เป็นน้ำมัน จากนั้นโรงงานปิโตรเคมีก็นำน้ำมันนั้นไปผลิตเป็นพลาสติกใหม่ที่ใช้ทำขวดน้ำดื่มคุณภาพสูงได้อีกครั้ง โดยไม่สูญเสียคุณสมบัติและยังช่วยลดการใช้น้ำมันดิบในการผลิตพลาสติกใหม่ได้อีกด้วย นี่คือพลังของการรีไซเคิลขั้นสูงที่ทำให้พลาสติกมีวงจรชีวิตที่ยั่งยืนและมีคุณค่ามากขึ้นในอนาคตค่ะ 2. สามารถนำขยะปนเปื้อนมาใช้ได้ ข้อดีที่โดดเด่นอีกอย่างคือความสามารถในการนำขยะพลาสติกที่ปนเปื้อนหรือไม่สะอาดค่ะ ซึ่งการรีไซเคิลแบบดั้งเดิมไม่สามารถจัดการได้หรือนำกลับมาใช้ประโยชน์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ เพราะการรีไซเคิลทั่วไปหากขวดพลาสติกมีเศษอาหารติดอยู่ หรือถุงพลาสติกมีคราบน้ำมันเปื้อน ขยะเหล่านี้มักจะถูกปฏิเสธจากศูนย์รีไซเคิล เพราะสิ่งปนเปื้อนเหล่านี้จะทำให้คุณภาพของผลิตภัณฑ์รีไซเคิลลดลงอย่างมากและอาจสร้างความเสียหายต่อเครื่องจักรได้ นั่นหมายความว่าขยะปนเปื้อนเหล่านี้จะไปจบลงที่หลุมฝังกลบหรือเตาเผาแทน ในทางกลับกันการรีไซเคิลขั้นสูงสามารถทำได้ ไม่ว่าจะมีเศษอาหาร คราบน้ำมัน ฉลาก หรือแม้กระทั่งพลาสติกที่ปนเปื้อนหลากหลายชนิดก็ตาม เมื่อมารวมกันแล้วสลายกลับไปเป็นโมเลกุลตั้งต้นคล้ายกับน้ำมันดิบหรือแก๊สได้ ซึ่งเป็นวัตถุดิบคุณภาพสูงที่สามารถนำไปผลิตเป็นพลาสติกใหม่ที่บริสุทธิ์ได้อีกครั้ง โดยไม่สนใจว่าขยะเริ่มต้นจะมีสิ่งปนเปื้อนอะไรติดมาบ้าง ซึ่งตัวอย่างที่เห็นภาพชัด คือ บรรจุภัณฑ์อาหารที่มีฟิล์มพลาสติกบางๆ เคลือบด้วยอลูมิเนียมและมีเศษอาหารติดอยู่ ซึ่งเป็นขยะที่การรีไซเคิลทั่วไปทำอะไรไม่ได้เลย แต่ตอนนี้สามารถถูกนำไปเข้าสู่กระบวนการสลายด้วยความร้อน เพื่อแยกโมเลกุลพลาสติกออกมาเป็นน้ำมันดิบสังเคราะห์ จากนั้นโรงงานปิโตรเคมีก็นำน้ำมันนี้ไปผลิตเป็นเม็ดพลาสติกบริสุทธิ์สำหรับทำบรรจุภัณฑ์อาหารใหม่ได้อีกครั้ง นี่คือสิ่งที่ทำให้การรีไซเคิลขั้นสูงเป็นกุญแจสำคัญในการลดปริมาณขยะพลาสติกในสิ่งแวดล้อม และสร้างเศรษฐกิจหมุนเวียนที่ยั่งยืนยิ่งขึ้นค่ะ 3. ได้วัตถุดิบคุณภาพสูงเทียบเท่าพลาสติกใหม่ ปกติการรีไซเคิลแบบดั้งเดิมที่เราคุ้นเคยกัน มักจะบดและหลอมพลาสติกให้เป็นเม็ด ซึ่งทำให้คุณภาพของพลาสติกที่ได้ลดลงและมีข้อจำกัดในการนำไปใช้งานซ้ำหลายครั้ง แต่การรีไซเคิลขั้นสูงที่ใช้กระบวนการทางเคมีเข้ามาสลายโครงสร้างของพลาสติกใช้แล้วให้กลับไปเป็นโมโนเมอร์หรือสารตั้งต้นดั้งเดิม ซึ่งเป็นหน่วยย่อยที่สุดของพลาสติก และด้วยวิธีการนี้ทำให้เราสามารถนำสารตั้งต้นเหล่านั้นไปผลิตเป็นพลาสติกใหม่ที่มีคุณภาพสูงเทียบเท่ากับพลาสติกที่ผลิตจากปิโตรเลียมบริสุทธิ์ โดยที่ไม่มีการลดทอนคุณภาพ (Downcycling) นั่นหมายความว่า พลาสติกเหล่านี้สามารถถูกนำกลับมาหมุนเวียนใช้ซ้ำได้ไม่รู้จบ ช่วยลดการพึ่งพาทรัพยากรใหม่ ลดปริมาณขยะพลาสติก และเป็นกุญแจสำคัญในการสร้างเศรษฐกิจหมุนเวียนอย่างแท้จริงค่ะ 4. เพิ่มรอบการหมุนเวียนของวัสดุ คุณผู้อ่านรู้ไหมคะว่า การรีไซเคิลขั้นสูง เป็นเทคโนโลยีที่เข้ามาเปลี่ยนแปลงวงจรชีวิตของพลาสติกให้หมุนเวียนได้ไม่รู้จบ ซึ่งจะแตกต่างจากการรีไซเคิลแบบดั้งเดิมที่มักจะทำให้คุณภาพของพลาสติกลดลงเมื่อผ่านกระบวนการซ้ำๆ ทำให้ไม่สามารถนำไปใช้งานได้หลากหลาย และมีข้อจำกัดในการนำกลับมาใช้ใหม่ได้หลายครั้ง แต่การรีไซเคิลขั้นสูงใช้กระบวนการทางเคมี เพื่อสลายโครงสร้างของพลาสติกให้กลับคืนสู่โมเลกุลตั้งต้น ซึ่งเป็นหน่วยย่อยที่สุด การทำเช่นนี้ทำให้ได้วัตถุดิบที่มีความบริสุทธิ์สูงเทียบเท่ากับพลาสติกที่ผลิตขึ้นใหม่จากปิโตรเลียมบริสุทธิ์ และสามารถนำไปผลิตเป็นผลิตภัณฑ์พลาสติกที่มีคุณภาพสูงได้หลากหลาย ไม่จำกัดเฉพาะแค่ผลิตภัณฑ์ที่มีคุณภาพต่ำกว่าเดิม และนี่คือเหตุผลที่ว่าทำไมการรีไซเคิลขั้นสูง จึงช่วยเพิ่มรอบการหมุนเวียนของวัสดุได้อย่างมีนัยสำคัญ เพราะพลาสติกที่ผ่านการรีไซเคิลขั้นสูงสามารถนำกลับมาเป็นวัตถุดิบในการผลิตพลาสติกใหม่ได้หลายครั้ง โดยไม่เสียคุณภาพ ทำให้ลดความจำเป็นในการผลิตพลาสติกใหม่จากทรัพยากรธรรมชาติ และส่งเสริมเศรษฐกิจหมุนเวียนได้ค่ะ 5. ลดการใช้ทรัพยากรธรรมชาติ รู้ไหมคะว่า การรีไซเคิลขั้นสูงนั้นคือนวัตกรรมสำคัญที่ช่วยลดการพึ่งพาทรัพยากรธรรมชาติได้อย่างมหาศาล ที่แตกต่างจากการรีไซเคิลแบบดั้งเดิมอย่างมาก เพราะแบบดั้งเดิมจะเน้นไปที่การนำพลาสติกใช้แล้วไปหลอมและขึ้นรูปใหม่ ซึ่งมักทำให้คุณภาพลดลงและมีข้อจำกัดในการนำไปใช้ซ้ำหลายรอบ แต่สำหรับการรีไซเคิลขั้นสูงใช้กระบวนการทางเคมีอันซับซ้อน เพื่อสลายพลาสติกกลับคืนสู่โมเลกุลตั้งต้น เหมือนตอนที่ยังเป็นน้ำมันดิบหรือก๊าซธรรมชาติ เราจึงสามารถนำโมเลกุลเหล่านี้ไปผลิตเป็นพลาสติกใหม่ที่มีคุณภาพสูงเทียบเท่ากับพลาสติกที่ผลิตจากปิโตรเลียมบริสุทธิ์ได้โดยตรง ซึ่งการทำเช่นนี้ไม่เพียงแต่ช่วยเพิ่มรอบการหมุนเวียนของพลาสติกให้ใช้ซ้ำได้ไม่รู้จบ แต่ยังลดความจำเป็นในการขุดเจาะน้ำมันดิบและก๊าซธรรมชาติ ซึ่งเป็นทรัพยากรที่หมดไปและสร้างผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมอย่างมหาศาล การรีไซเคิลขั้นสูงจึงเป็นกุญแจสำคัญในการสร้างเศรษฐกิจหมุนเวียนที่ยั่งยืน และเป็นหนทางสู่การลดการใช้ทรัพยากรธรรมชาติได้อย่างแท้จริงค่ะ 6. ลดปริมาณขยะที่ต้องกำจัด หลายคนอาจจะยังไม่รู้ว่า การรีไซเคิลขั้นสูงเป็นอีกหนึ่งความหวังสำคัญในการแก้ไขปัญหาขยะพลาสติกล้นโลก เพราะต่างจากการรีไซเคิลแบบดั้งเดิมที่มักจะจำกัดชนิดของพลาสติกที่สามารถรีไซเคิลได้ และสุดท้ายพลาสติกเหล่านั้นก็อาจกลายเป็นขยะอยู่ดีเมื่อคุณภาพลดลงจนไม่สามารถนำไปใช้งานต่อได้อีกค่ะ แต่ในส่วนของการรีไซเคิลขั้นสูงสามารถจัดการกับพลาสติกได้หลากหลายชนิดมากขึ้น รวมถึงพลาสติกที่ปนเปื้อนหรือพลาสติกผสมที่การรีไซเคิลทั่วไปไม่สามารถทำได้ แต่การรีไซเคิลขั้นสูงมีส่วนทำให้ได้วัตถุดิบคุณภาพสูงที่สามารถนำไปผลิตเป็นพลาสติกใหม่ได้ไม่รู้จบ การทำเช่นนี้ช่วยให้พลาสติกที่เคยถูกมองว่าเป็นขยะ ไม่ว่าจะเป็นบรรจุภัณฑ์อาหาร ฟิล์ม หรือพลาสติกที่มีหลายชั้น กลับมามีค่าและเข้าสู่ระบบหมุนเวียนได้อีกครั้ง ซึ่งส่งผลโดยตรงต่อการลดปริมาณขยะพลาสติกที่ต้องนำไปฝังกลบหรือเผาทำลายได้อย่างมหาศาล ทำให้ลดภาระให้กับสิ่งแวดล้อมและลดความจำเป็นในการสร้างพื้นที่กำจัดขยะใหม่ๆ ในอนาคตค่ะ 7. ส่งเสริมนวัตกรรมและเทคโนโลยีใหม่ๆ การหันมาสนับสนุนการรีไซเคิลขั้นสูงถือเป็นการส่งเสริมและขับเคลื่อนนวัตกรรมและเทคโนโลยีใหม่ๆ อย่างก้าวกระโดดค่ะ เมื่อเทียบกับการรีไซเคิลแบบดั้งเดิมที่ส่วนใหญ่เน้นการคัดแยก บด และหลอมพลาสติกด้วยเครื่องจักรกล ซึ่งเป็นกระบวนการที่ค่อนข้างคงที่มานาน แต่การรีไซเคิลขั้นสูงกลับต้องอาศัยวิทยาศาสตร์และวิศวกรรมขั้นสูง ในการพัฒนาวิธีการทางเคมีที่ซับซ้อน เพื่อสลายโมเลกุลพลาสติกให้กลับคืนสู่สารตั้งต้นเดิม ที่รวมถึงการวิจัยและพัฒนาตัวเร่งปฏิกิริยาแบบใหม่ การออกแบบเครื่องปฏิกรณ์เคมีที่มีประสิทธิภาพสูง รวมถึงการพัฒนาระบบการแยกสารและการทำให้บริสุทธิ์ นอกจากนี้ยังกระตุ้นให้เกิดการค้นคว้าวิธีการจัดการพลาสติกประเภทใหม่ๆ ที่รีไซเคิลยาก หรือพลาสติกผสมที่ซับซ้อนให้สามารถนำกลับมาใช้ประโยชน์ได้อีกครั้ง ซึ่งทั้งหมดนี้ล้วนต้องอาศัยการลงทุนในงานวิจัยและพัฒนาอย่างต่อเนื่อง ที่จะทำให้เกิดองค์ความรู้ใหม่ๆ และบุคลากรที่มีความเชี่ยวชาญในสาขาเคมี วัสดุศาสตร์และวิศวกรรม เพื่อตอบโจทย์การพัฒนาที่ยั่งยืนและเศรษฐกิจหมุนเวียนในอนาคตค่ะ 8. ลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก บทบาทสำคัญอีกอย่างหนึ่งของการรีไซเคิลขั้นสูง คือ ความสามารถในการช่วยลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้อย่างมีนัยสำคัญ เมื่อเทียบกับการรีไซเคิลแบบดั้งเดิมที่เน้นการใช้พลังงานเพื่อบดและหลอมพลาสติกค่ะ ถึงแม้ว่าการรีไซเคิลแบบเก่าจะดีกว่าการทิ้งขยะ แต่ก็ยังคงใช้พลังงานและมีข้อจำกัดในการหมุนเวียนวัสดุ ส่วนการผลิตพลาสติกใหม่จากปิโตรเลียมบริสุทธิ์นั้น ยิ่งต้องใช้พลังงานสูงมาก ตั้งแต่การสกัด การขนส่ง ไปจนถึงกระบวนการผลิตที่ปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์มหาศาล แต่การรีไซเคิลขั้นสูงจะเปลี่ยนพลาสติกใช้แล้วให้กลับเป็นสารตั้งต้น ทำให้เราสามารถนำกลับไปผลิตพลาสติกใหม่ได้โดยไม่ต้องใช้ปิโตรเลียมบริสุทธิ์ ซึ่งเป็นการลดขั้นตอนการผลิตที่ใช้พลังงานสูงและลดการเผาไหม้เชื้อเพลิงฟอสซิลลงอย่างมาก นอกจากนี้การลดปริมาณขยะพลาสติกที่ต้องนำไปฝังกลบหรือเผาทำลาย ยังช่วยลดการปล่อยก๊าซมีเทนและก๊าซเรือนกระจกอื่นๆ ที่เกิดจากการย่อยสลายหรือการเผาไหม้ไม่สมบูรณ์อีกด้วย ดังนั้นการรีไซเคิลขั้นสูงจึงเป็นหัวใจสำคัญในการสร้างเศรษฐกิจหมุนเวียน และเป็นกุญแจสำคัญในการลดผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศได้อย่างยั่งยืนค่ะ ที่โดยสรุปแล้วการรีไซเคิลขั้นสูงได้กลายเป็นความหวังใหม่ และเป็นทางออกที่สำคัญที่เราควรหันมาให้ความสำคัญอย่างจริงจัง เพราะการรีไซเคิลขั้นสูงสามารถเปลี่ยนขยะพลาสติกได้หลากหลายชนิดกว่า แม้แต่พลาสติกที่ปนเปื้อนหรือพลาสติกผสมที่เคยทิ้งไป ให้กลับมาเป็นวัตถุดิบคุณภาพสูงเทียบเท่าพลาสติกใหม่ได้ สิ่งนี้จึงหมายความว่าเราสามารถลดการใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างปิโตรเลียมได้อย่างมหาศาล อีกทั้งยังช่วยลดปริมาณขยะที่ต้องกำจัด ซึ่งเป็นภาระใหญ่หลวงของโลกเรา นอกจากนี้ยังเพิ่มรอบการหมุนเวียนของวัสดุ ลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก และยังส่งเสริมนวัตกรรมและเทคโนโลยีใหม่ๆ ซึ่งเป็นรากฐานของการพัฒนาที่ยั่งยืนค่ะ ดังนั้นถึงเวลาแล้วที่เราทุกคน ไม่ว่าจะเป็นภาครัฐ ภาคเอกชนหรือประชาชนทั่วไป จะต้องตระหนักถึงความสำคัญของการรีไซเคิลขั้นสูง และร่วมกันส่งเสริมให้เกิดการนำเทคโนโลยีนี้มาใช้ในวงกว้าง ตั้งแต่การสนับสนุนงานวิจัยและพัฒนา การลงทุนในโครงสร้างพื้นฐานที่จำเป็น ไปจนถึงการให้ความรู้แก่ผู้บริโภคในการคัดแยกขยะอย่างถูกวิธี เพื่อให้พลาสติกเหล่านั้นสามารถเข้าสู่กระบวนการรีไซเคิลขั้นสูงได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งการร่วมมือกันในทุกภาคส่วนจะช่วยให้เราสามารถสร้างเศรษฐกิจหมุนเวียนที่ยั่งยืน และส่งผลต่อโลกที่สะอาดน่าอยู่ให้กับคนรุ่นต่อไปได้อย่างแท้จริงนะคะ เพราะที่นี่ผู้เขียนให้ความสำคัญกับการคัดแยกขยะ ถึงแม้ว่าในตอนนี้จะทำได้แค่ในส่วนของการคัดแยกขยะเพื่อไปรีไซเคิลได้บางส่วนก็ตาม แต่ถ้าเราตระหนักรู้ในเรื่องการคัดแยกขยะได้อย่างเหมาะสมแล้ว หากในอนาคตอันใกล้นี้ที่ชุมชนของเราต้องคัดแยกขยะที่รีไซเคิลได้ เพื่อไปเข้าสู่กระบวนการรีไซเคลขั้นสูง ก็จะไม่ได้เป็นปัญหาค่ะ เพราะเราได้ปูพื้นฐานตัวเองเรื่องการรีไซเคิลไปเรียบร้อยแแล้ว จึงอยากเชิญชวนให้คนไทยหันมาคัดแยกขยะที่รีไซเคิลได้มากขึ้น โดยอาจเริ่มจากบ้านของเราก่อนก็ได้ โรงเรียนของเรา หรือสำนักงานของเรา เพราะการทำแบบนี้จะทำให้เรามีความตระหนักและมีวินัยในการคัดแยกขยะได้ง่าย และสุดท้ายแล้วหากต้องคัดแยกขยะเพื่อการรีไซเคิลขั้นสูง ก็ทำได้ไม่ยากค่ะ ด้วยความตั้งใจ ผู้เขียนหวังว่าบทความนี้จะเป็นประโยชน์กับคุณผู้อ่านไม่มากก็น้อย หากสนใจเนื้อหาเช่นนี้อีก อย่าลืมกดติดตามหรือบุ๊กมาร์กโปรไฟล์ไว้ เพื่อรับข้อมูลใหม่ๆ ในบทความต่อไปค่ะ เครดิตรูปภาพประกอบบทความ รูปภาพทำหน้าปก โดย Freepik จาก FREEPIK และออกแบบหน้าปกโดยผู้เขียน ใน Canva รูปภาพประกอบเนื้อหา: ภาพที่ 1,3 โดยผู้เขียน, ภาพที่ 2 โดย Jan-Rune Smenes Reite จาก Pexels และภาพที่ 4 โดย Batuhan Kocabaş จาก Pexels เกี่ยวกับผู้เขียน ภัคฒ์ชาลิสา จำปามูล จบการศึกษา: พยาบาลศาสตรบัณฑิต จากวิทยาลัยพยาบาลศรีมหาสารคาม กระทรวงสาธารณสุข และสาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต (อนามัยสิ่งแวดล้อม) จากมหาวิทยาลัยขอนแก่น มีความสนใจและประสบการณ์เกี่ยวกับ: สุขภาพ จิตวิทยาเชิงบวก การบำบัดน้ำเสียและกำจัดสิ่งปฏิกูล 10 แนวทางคัดแยกขยะตั้งแต่ต้นทาง จากบ้านเรือน ทำอะไรได้บ้าง เก็บขยะขาย ขยะขายได้ ขายขยะที่ไหน ขายขวดพลาสติกได้กี่บาท ทำไมต้องคัดแยกขยะ มีผลดีอะไรบ้าง ด้านสิ่งแวดล้อม เปิดประสบการณ์ความบันเทิงที่หลากหลายสุดปัง บน App TrueID โหลดเลย ฟรี !