วิกฤต! ธุรกิจร้านเบนโตะญี่ปุ่น ทยอยล้มละลายทำสถิติ l การตลาดเงินล้าน

ร้านเบนโตะ หรือร้านข้าวกล่องญี่ปุ่น กำลังเผชิญช่วงเวลาที่ยากลำบากอย่างยิ่ง โดยเฉพาะร้านขนาดเล็กและอิสระ ที่ต้องรับมือกับทั้งต้นทุนที่สูงขึ้น พฤติกรรมผู้บริโภคที่เปลี่ยนแปลง และการแข่งขันจากผู้เล่นรายใหญ่

จากข้อมูลของบริษัทวิจัยธุรกิจ Teikoku Databank ระบุว่า ระหว่างเดือนมกราคมถึงพฤษภาคม 2025 มีร้านเบนโตะในญี่ปุ่นถึง 22 แห่งที่ยื่นขอล้มละลาย ซึ่งนับว่าสูงกว่าช่วงเดียวกันของปี 2024 และหากแนวโน้มนี้ยังคงดำเนินต่อไป ตัวเลขทั้งปีอาจกลายเป็นสถิติสูงสุดนับตั้งแต่ปี 2010

สาเหตุสำคัญมาจากต้นทุนวัตถุดิบที่เพิ่มขึ้น โดยเฉพาะ "ข้าว" ซึ่งถือเป็นหัวใจหลักของเบนโตะทุกรูปแบบ ไม่ว่าจะเป็นเมนูเนื้อ ปลา หรือผัก ก็ล้วนต้องเสิร์ฟคู่กับข้าว แต่เมื่อราคาข้าวในญี่ปุ่นพุ่งสูงอย่างรวดเร็วที่สุดในรอบหลายสิบปี ก็ส่งผลกระทบโดยตรงต่อร้านเบนโตะ

ขณะเดียวกัน คำสั่งซื้อเบนโตะพรีเมียมในงานประชุม งานแต่ง หรือพิธีศพ ก็ค่อย ๆ ลดลงอย่างต่อเนื่อง อีกทั้งการทำงานจากที่บ้านที่ยังคงมีอยู่ส่วนหนึ่ง ก็ทำให้พนักงานออฟฟิศซึ่งเคยเป็นลูกค้าหลักของร้านเบนโตะกลางวันลดลง แม้จะไม่ใช่เหตุผลหลัก แต่ก็เป็นแรงเสริมให้ยอดขายตก

สิ่งที่ทำให้สถานการณ์ยากขึ้นอีกคือ “คุณค่าของเบนโตะในสายตาผู้บริโภค” แม้จะเป็นอาหารยอดนิยม แต่เบนโตะทั่วไปกลับไม่ใช่อาหารที่คนรู้สึกผูกพันหรือจงรักภักดีเหมือนราเมงหรือข้าวหน้าเนื้อ การขึ้นราคาตามต้นทุนจึงอาจทำให้ลูกค้าหันไปทางเลือกอื่นที่คุ้มค่ากว่า

อย่างไรก็ตาม ยังมีร้านเบนโตะบางส่วนที่สามารถปรับตัวได้ดี โดยข้อมูลจาก Teikoku ระบุว่า ร้อยละ 45 ของร้านเบนโตะมีผลกำไรเพิ่มขึ้นในปี 2024 แต่ในขณะเดียวกันก็มี ร้อยละ 30.2 ที่มีกำไรลดลง และอีกร้อยละ 21.7 ที่ขาดทุนอย่างต่อเนื่อง

ความแตกต่างนี้สะท้อนถึงช่องว่างระหว่างร้านเบนโตะขนาดใหญ่กับร้านรายย่อย ร้านใหญ่สามารถบริหารจัดการสต็อก ลดการสูญเสียจากของเหลือ และขยายช่องทางการขายไปยังกลุ่มลูกค้าใหม่ ๆ ได้ง่ายกว่า ขณะที่ร้านเล็กมักไม่มีทรัพยากรเพียงพอ ทำให้ต้องเผชิญความเสี่ยงสูงในสภาพแวดล้อมใหม่นี้

สถานการณ์ปัจจุบันจึงเป็นบททดสอบสำคัญของร้านเบนโตะในญี่ปุ่นว่าจะสามารถรักษาสมดุลระหว่างต้นทุน ราคา และความคุ้มค่าให้กับลูกค้าได้อย่างไรในยุคที่พฤติกรรมผู้บริโภคและเศรษฐกิจกำลังเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว