การค้นพบทางโบราณคดีครั้งสำคัญของประเทศไทย และใหญ่ที่สุดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ อยู่ที่หลุมขุดแหล่งโบราณคดีบ้านโนนวัด การศึกษาวิจัยหลักฐานโบราณคดี พบว่าย้อนอดีตไปได้ 4000 - 6000 ปี ครอบคลุมต่อเนื่องมาตั้งแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์ ได้แก่ ยุคหินใหม่ ยุคสำริด ยุคเหล็ก และยุคสมัยประวัติศาสตร์ ได้แก่ ทวารวดี เขมร อยุธยา รัตนโกสินทร์ สิ่งที่น่ายินดีในการค้นพบคือ วัตถุโบราณของแหล่งนี้มีจำนวนมากและมีสภาพค่อนข้างสมบูรณ์อาคารจัดแสดงเรื่องราวสร้างขึ้นครอบหลุมขุดค้น การสร้างอาคารศูนย์เรียนรู้แห่งนี้ ริเริ่มทำโดยสำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา การจัดแสดงภาพนิทรรศการทำได้ดีมาก เป็นภาพขยายใหญ่ของการขุดค้นในแต่ละช่วงเวลา สิ่งที่ค้นพบได้ทำเป็นโมเดลที่ประณีตเก็บทุกรายละเอียดเหมือนจริงมาก ชนิดที่แยกไม่ออกว่าเป็นของแท้หรือของของทำขึ้นใหม่ สำหรับสิ่งที่ขุดค้นทั้งหมดเป็นหมื่นชิ้นได้เก็บรวบรวมไว้ที่สำนักศิลปากรที่ 10 จังหวัดนครราชสีมาการศึกษาค้นคว้าทางโบราณคดีช่วงแรกในช่วงพ.ศ.2538 - 2542 เป็นความร่วมมือระหว่างกรมศิลปากรและมหาวิทยาลัยโอทาโก ประเทศนิวซีแลนด์ ครั้งนั้นเริ่มต้นเพียงปรากฏหลักฐานชัดเจนว่า พบอารยธรรมเขมรโบราณ ต่อมาเมื่อขุดค้นไปจึงได้พบหลักฐานในยุคอื่น ๆ อีกจำนวนมาก การขุดค้นในช่วงที่ 2 ได้ทำร่วมกับดร.ไนเจล ชาง จากมหาวิทยาลัยเจมส์คุก ประเทศออสเตรเลีย ได้ศึกษาวิถีชีวิตสังคมวัฒนธรรมและเศรษฐกิจที่เปลี่ยนแปลงไปในรอบ 5000 ปี โดยมีการศึกษาจนถึงปีพ.ศ.2555 หลุมศพโครงกระดูกมนุษย์ที่ผุดขึ้นมาจากดิน จัดแสดงภายในตู้กระจก ผู้เข้าชมจะได้มุมมองเหมือนสายตาของนักโบราณคดีที่กำลังทำงาน การพบโครงกระดูกมนุษย์บรรจุในภาชนะดินเผาในยุคหินใหม่ ทำให้นักโบราณคดีทั่วโลกให้ความสนใจ ส่วนโครงกระดูกมนุษย์ยุคสำริดมีเครื่องประดับใส่ไว้กับโครงกระดูกเป็นจำนวนมากการค้นพบภาชนะดินเผาในยุคสำริด มีลวดลายเป็นเอกลักษณ์ไม่เหมือนใคร ลักษณะเป็นเส้นโค้งซับซ้อน วาดและทาสีบนผิวภาชนะ ลวดลายคล้ายใบหน้ามนุษย์ กับลูกปัดเครื่องประดับหินสี ทำจากอาเกต คาร์เนเลี่ยน เปลือกหอย กระดูกการค้นพบทางโบราณคดีใหม่ ๆ มีประโยชน์มากกับการสืบค้นเรื่องราวในอดีต เกี่ยวพันกับประวัติศาสตร์ที่ไม่หยุดนิ่ง เพราะนี่คือหลักฐานทางโบราณคดีที่น่าตื่นเต้น การค้นพบแต่ละครั้งอาจจะเสริมอธิบายเรื่องเดิม หรืออาจเป็นองค์ความรู้ใหม่ ๆ ให้เราได้รู้จักวิถีชีวิตของบรรพบุรุษที่เคยอยู่อาศัยครอบครองดินแดนนี้มาก่อนสถานที่ตั้ง : ศูนย์การเรียนรู้บ้านโนนวัด แหล่งโบราณคดีบ้านโนนวัด ตำบลพลสงคราม อำเภอโนนสูง จังหวัดนครราชสีมา 30160โทรศัพท์ : 044 756 400การเดินทาง : การไปยังอาคารจัดแสดงที่สร้างบนหลุมขุดค้นทางโบราณคดี ถนนทางเข้าเป็นถนนเข้าหมู่บ้านเส้นทางเล็ก ๆ จำเป็นต้องมีคนท้องถิ่นนำทางไป เหมาะสำหรับการเข้าไปเรียนรู้เป็นหมู่คณะ โดยติดต่อไปทางผู้นำชุมชนตำบลพลสงคราม หรือทางสำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา