หมอพูดเอง ประกันสังคม...สิทธิหรือภาระ? เมื่อระบบบีบ หมอจนใจ คนไข้เสียโอกาส

"บัตรทอง-ประกันสังคม: เมื่อสิทธิการรักษาต้องเผชิญความท้าทาย"

ท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงของสังคมไทยที่กำลังก้าวเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุ ระบบบริการสาธารณสุขกำลังเผชิญความท้าทายครั้งสำคัญ ทั้งในแง่คุณภาพการให้บริการและความยั่งยืนของระบบ โดยเฉพาะในสองระบบหลักที่ดูแลประชาชนส่วนใหญ่ของประเทศ นั่นคือระบบประกันสังคมและระบบหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า หรือที่รู้จักกันในชื่อ "บัตรทอง"

ประเด็นที่น่าห่วงใยได้ถูกสะท้อนผ่านคลิป TikTok ของแพทย์ท่านหนึ่งที่เล่าประสบการณ์การตรวจรักษาผู้ป่วยในระบบประกันสังคม ด้วยความรู้สึก "หดหู่ที่สุด จนไม่อยากกลับไปทำงานแบบนี้อีกแล้ว" เมื่อต้องเผชิญกับการถูกเร่งรัดให้ตรวจผู้ป่วยอย่างรวดเร็ว และข้อจำกัดในการสั่งตรวจทางห้องปฏิบัติการที่จำเป็น เนื่องจากติดเพดานค่าใช้จ่าย 

ในขณะเดียวกัน ระบบบัตรทองในกรุงเทพมหานครก็กำลังเผชิญกับความท้าทายที่แตกต่างออกไป เมื่อ สปสช. พบว่าประชากรผู้ถือบัตรทองกว่า 4 ล้านคนในกรุงเทพฯ มีอัตราการเข้าถึงบริการเพียง 1.6 ครั้งต่อคนต่อปี ซึ่งต่ำกว่าค่าเฉลี่ยระดับประเทศที่ 3.1-3.2 ครั้งอย่างมีนัยสำคัญ สาเหตุสำคัญมาจากภาพจำของความแออัดในโรงพยาบาลรัฐ ความไม่สะดวกในการเดินทาง และการที่คนเมืองมีทางเลือกอื่นในการรักษา

ที่น่ากังวลไปกว่านั้น นายพิพัฒน์ รัชกิจประการ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงแรงงาน ได้เปิดเผยในที่ประชุมสภาผู้แทนราษฎรว่า กองทุนประกันสังคมกำลังเผชิญความเสี่ยงในระยะยาว แม้ในปี 2568 จะมีเงินสะสมสูงถึง 5 ล้านล้านบาท แต่หากไม่มีการปรับเปลี่ยนระบบ กองทุนอาจจะเหลือศูนย์ในปี 2597 เนื่องจากสังคมไทยกำลังเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุ

อย่างไรก็ตาม หน่วยงานที่เกี่ยวข้องได้เริ่มดำเนินการแก้ไขปัญหา โดย สปสช. มีแผนเพิ่มการเข้าถึงบริการผ่านความร่วมมือกับคลินิกเอกชน โดยเฉพาะการปรับเวลาให้บริการให้สอดคล้องกับวิถีชีวิตคนเมือง เช่น การเปิดบริการช่วงเย็นหลังเลิกงาน ขณะที่สำนักงานประกันสังคมก็ประกาศเพิ่มความเข้มงวดในการตรวจสอบมาตรฐานการรักษา กำหนดให้การตรวจแต่ละรายต้องใช้เวลาไม่ต่ำกว่า 5 นาที และไม่มีการจำกัดวงเงินในการรักษา

นอกจากนี้ รัฐบาลยังได้เดินหน้านโยบาย "30 บาทรักษาทุกที่" ที่จะครอบคลุมทั่วประเทศตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม 2567 พร้อมเพิ่มหน่วยบริการนวัตกรรมในระบบกว่า 13,000 แห่ง เพื่อให้ประชาชนเข้าถึงบริการได้สะดวกขึ้น

ความท้าทายของระบบสาธารณสุขไทยในวันนี้ จึงไม่ใช่เพียงการแก้ปัญหาเฉพาะหน้าเรื่องคุณภาพการรักษา แต่ยังต้องคำนึงถึงความยั่งยืนของระบบในระยะยาว ท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชากรและข้อจำกัดด้านทรัพยากร การหาจุดสมดุลระหว่างการให้บริการที่มีคุณภาพและการบริหารต้นทุนอย่างมีประสิทธิภาพ จึงเป็นโจทย์สำคัญที่ทุกภาคส่วนต้องร่วมกันหาคำตอบ

ภาพ Freepik 
อ้างอิง 
สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.)
สถิติการใช้บัตรทองในกรุงเทพฯ และแผนการแก้ปัญหา
https://www.hfocus.org/content/2024/06/30863