สมุนไพรนั้นมีความสำคัญที่ใช้ในการรักษาอาการเจ็บป่วยต่าง ๆ มาตั้งแต่สมัยโบราณ สมุนไพรบางชนิดถูกบันทึกว่ามีการนำมานานมาแล้วถึงสี่พันปี ซึ่งก็หมายความว่าสมุนไพรนั้นล้วนมีความเป็นมาที่ยาวนาน แต่ในปัจจุบันนี้คนทั่วไปไม่ค่อยรู้จักพืชสมุนไพรเท่าไรนัก จะมีส่วนน้อยที่ศึกษาเรื่องสมุนไพรและนำมาแปลรูปเป็นตัวยาต่าง ๆ และการศึกษาเรื่องตำรายาสมุนไพรก็ดูเหมือนจะเป็นเรื่องไกลตัวสำหรับคนในปัจจุบัน ผู้เขียนจึงมีความตั้งใจเป็นอย่างยิ่งในการนำข้อมูลของสมุนไพรแต่ละชนิด ไม่ว่าจะเป็นด้านของลักษณะหรือสรรพคุณต่าง ๆ รวมถึงวิธีที่นำมาใช้ในการรักษา เพื่อเป็นประโยชน์ทางความรู้แก่ผู้ที่สนใจ ซึ่งในบทความนี้ผู้เขียนได้นำข้อมูลของสมุนไพรอีกหนึ่งชนิดมาบอกเล่าถึงคุณประโยชน์ที่น่าสนใจ สมุนไพรชนิดนี้มีขื่อว่า “ดีหมี” ที่ดูเหมือนจะเป็นเพียงแค่ไม้ยืนต้นที่ให้ร่มเงาธรรมดา แต่จริง ๆ แล้วต้นไม้ชนิดนี้เป็นสมุนไพรที่มีสรรพคุณไม่น้อยเลยทีเดียวภาพถ่ายจากผู้เขียนลักษณะของ “ดีหมี” จัดอยู่ในประเภทไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงใหญ่ ลำต้นกลมตรงเมื่อโตเต็มที่แล้วสามารถใหญ่ถึงขนาด 4 คนโอบ แตกกิ่งออกเป็นพุ่มหนาที่ส่วนยอดของต้น ผิวเปลือกเรียบสีน้ำตามแต้มเทา เนื้อไม้มีความแข็งแรงทนทาน ใบของมันจะมีลักษณะรีเป็นรูปไข่ ปลายใบจะกว้างกว่าโคนใบเล็กน้อยและมีติ่งแหลมตรงปลาย ขอบใบทั้งสองข้างโค้งขนานกัน คล้ายใบหอก บริเวณขอบใบจะเป็นรอยหยักคล้ายฟันเลื่อย ส่วนดอกนั้นจะเป็นตุ่มเล็ก ๆ สีเหลืองอ่อนออกตามซอกใบ จะมีเกสรจำนวนมากแทรกออกมา ปลายเกสรเป็นสีม่วง ส่วนผลนั้นจะเป็นทรงกลมลูกเล็ก ๆ เบี้ยวนิดหน่อยมีสีเขียวเมื่อแก่แล้วจะมีสีน้ำตาลกรอบและแตกง่าย มักจะพบต้นไม้ชนิดนี้ขึ้นบริเวณป่าดงดิบภาพถ่ายจากผู้เขียนสรรพคุณของ “ดีหมี” รักษาอาการไข้ รักษาโรคมะเร็ง ช่วยขับเหงื่อ แก้ร้อนในกระหายน้ำ แก้ปวดศีรษะ แก้ปวดท้อง เป็นยาระบาย แก้ตับพิการ รักษาโรคผิวหนัง ผื่นคัน รักษาไข้มาลาเรียเมื่อสมัยผู้เขียนเป็นเด็กนั้น ที่ท้ายสวนหลังบ้านจะติดกับชายคลอง เห็นมีต้นไม้ใหญ่ใบเขี้ยวขจีขึ้นสูงอยู่ริมชายน้ำสามต้น มาทราบชื่อจากปู่ว่านั่นคือต้น “ดีหมี” ซึ่งก็ทราบจากปู่อีกเช่นกันว่าต้นไม้ชนิดนี้คือสมุนไพรที่รักษาโรคได้หลายอาการ โดยเฉพาะส่วนที่เป็นแก่นของไม้ที่นิยมนำมาทำเป็นยารักษาโรค ครั้งหนึ่งผู้ป่วยไม่สบายมีไข้ขึ้นสูง จะรถไปโรงพยาบาลก็ไม่ทันการ ปู่จึงได้นำแก่นของ “ดีหมี” ที่ตัดมาจากกิ่งของลำต้น ผ่าเอาแต่แก่น ล้างด้วยน้ำเกลือก่อนนำไปต้ม จากนั้นก็นำมาให้ผู้เขียนดื่ม ไม่นานก็รู้สึกว่าอาการดีขึ้นและไข้ลดลง อีกทั้งยังช่วยขับเหงื่อและปัสสาวะได้เป็นอย่างดีที่กล่าวมานั้นเป็นเพียงสรรพคุณบางส่วนที่ผู้เขียนเคยมีประสบการณ์มา ซึ่งนอกจากนี้ “ดีหมี” ยังใช้นำมาทำยารักษาโรคได้อีกหลายอาการ อีกทั้งยังใช้ผสมกับสมุนไพรอื่น ๆ เป็นตัวยากรักษาโรคได้อีกหลายชนิดรวมถึงยารักษาโรคมะเร็งด้วย ซึ่งผู้เขียนหวังเป็นอย่างยิ่งว่าบทความนี้จะทำให้ผู้อ่านทุกท่านหันมาสนใจและให้ความสำคัญพืชสมุนไพรมากขึ้น เพื่อช่วยกันอนุรักษ์คุณค่าจากธรรมชาติและภูมิปัญญาดี ๆ ให้คงอยู่สืบไปภาพถ่ายจากผู้เขียน