Cr. ภาพถ่ายปกจากศมส.กาลเวลาผ่านไปนับพันปี ชุมชนห่างไกล ขณะที่ชาวบ้านกำลังถากถางพื้นที่ทำการเกษตร พลิกดินป่ารกเป็นเรือกสวนไร่นา บางสิ่งได้ปรากฏโผล่ผุดขึ้นมา ชิ้นส่วนของหินทราย ชิ้นส่วนของเทวรูปแบบฮินดู !ที่แห่งนี้คือโบราณสถานเมืองเพนียด ลักษณะเป็นกำแพงก่อด้วยศิลาแลง สันนิษฐานว่าเดิมเป็นเมืองจันทบุรียุคแรก มีอายุไม่น้อยกว่า 1,000 ปี จากอายุของชิ้นส่วนของเศียรพระหริหระ เทวรูปพระนารายณ์สี่กร แท่นเคารพหินทราย ประมาณอายุของเมืองนี้อยู่ในราวพุทธศตวรรษที่ 12-18 เป็นวัฒนธรรมเขมรก่อนเมืองพระนครวัตถุโบราณชิ้นสำคัญมากที่ค้นพบ คือทับหลังศิลปะแบบถาลาบริวัติ (พ.ศ. 1150) และวัตถุโบราณชิ้นอื่นๆ ได้ถูกนำไปเก็บไว้และจัดแสดงอยู่ที่วัดทองทั่ว วัดเก่าแก่ตั้งแต่สมัยอยุธยา ตำนานของวัดนี้ก็น่าสนใจกล่าวว่าพระนางกาไว ได้นำเอาแก้วแหวนเงินทองออกมาโปรยให้เก็บขณะหลบหนีข้าศึกจึงเป็นที่มาของชื่อวัดว่า วัดทองทั่วท่านพระครูจารุเขมากร ได้ทำโครงการร่วมกับคนในชุมชน มีการตั้งกลุ่มเรียกว่า กลุ่มอนุรักษ์ฟื้นฟูโบราณสถานเมืองเพนียด สมาชิกมีทั้งครู นักเรียนและชาวบ้าน ได้ทำสำรวจข้อมูลหลักฐานทางประวัติศาสตร์ จากการสอบถามคนเฒ่าคนแก่ รุ่นอายุ 80-90 ปี ได้บอกว่าตั้งแต่เกิดมาก็เห็นว่าบริเวณนี้เป็นป่ารก แต่ก่อนมีบารายเป็นสระน้ำแฝด ปัจจุบันได้หายไปจากการปรับพื้นที่ทำสวนผลไม้ สมัยก่อนเมื่อเจอเทวรูป ใครมาขอชาวบ้านก็ให้ไป เนื่องจากสมัยนั้นเทวรูปเป็นของพราหมณ์ฮินดู ไม่ใช่สิ่งที่ชาวบ้านนับถือ ภายใต้ร่มเงาครึ้มของสวนมังคุด ในฤดูติดลูกเต็มต้น สำหรับคนที่ไม่เคยเห็นต้นจริง รู้สึกตื่นตาตื่นใจ ต้นมังคุดที่ให้ผลผลิตมากต้องปลูกเกินสิบปี มังคุดที่เก็บใหม่จะมียางติดมือเวลาจับ ชาวสวนที่นี่อัธยาศัยดี ผลไม้ที่เก็บสดจากสวน ให้ความสดใหม่ แบบที่หาไม่ได้จากร้านขายผลไม้ทั่วไป นอกจากมังคุดยังมีต้นลองกองที่กำลังติดลูกโตๆเป็นช่อเหลืองอร่าม ส่วนของโบราณสถานที่สวนผลไม้ปกคลุมอยู่ ยังพอสังเกตเห็นได้จากเศษหินเม็ดเล็กๆที่ตกอยู่ตามพื้น มีบางส่วนเห็นชัดเจน เป็นแนวหินซ้อนกันในสภาพปรักหักพังในประเทศไทยยังมีโบราณสถานอีกมากมายที่ยังไม่เป็นที่รู้จัก ส่วนใหญ่จะอยู่ท่ามกลางชุมชนหมู่บ้าน ถ้าไม่ได้มีงบประมาณจำนวนมากมาศึกษาวิจัยและพัฒนาพื้นที่ คนในชุมชนก็ยังดำเนินชีวิตกันตามปกติ เหมือนดังสมัยปู่ย่าตายายที่อาศัยอยู่บนแนวเส้นชุมชนเดิมของโบราณสถานมาเป็นหลายร้อยปีสถานที่ตั้ง : พิพิธภัณฑ์โบราณสถานเมืองเพนียด วัดทองทั่ว เลขที่ 35 หมู่ 4 ตำบลคลองนารายณ์ อำเภอเมือง จังหวัดจันทบุรี 22000 โทรศัพท์ : 0 3932 5763 เวลาเปิด : เปิดทุกวันการเดินทาง : วัดทองทั่ว อำเภอเมือง จังหวัดจันทบุรี อยู่ริมถนนสุขุมวิท ห่างจากตัวเมืองราว 4 กิโลเมตร เส้นทางอำเภอเมือง-ท่าใหม่-คุ้งวิมาน