สมุนไพรเป็นพืชที่มีคุณประโยชน์ต่อร่างกายของมนุษย์ การศึกษาข้อมูลของตำรายาสมุนไพรต่าง ๆ ทำให้ผู้เขียนสนใจและรู้ถึงคุณค่าของพืชชนิดต่าง ๆ จึงพยายามนำข้อมูลความรู้ที่ได้มาบอกเล่าให้แก่ผู้อ่าน ในมุมของความประทับใจจากประสบการณ์ที่ได้ใช้พืชสมุนไพรในการรักษาโรคและแก้อาการต่าง ๆ ของร่างกาย ทั้งจากตัวผู้เขียนเองและคนรู้จัก ทำให้ผู้เขียนมันใจว่าสรรพคุณของสมุนไพรพื้นบ้านของรานั้น ไม่น้อยหน้ายาแผนปัจจุบันเลย และที่สำคัญไม่ทำให้มีสารพิษตกค้างในร่างกายของผู้ใช้ อีกทั้งขั้นตอนนำมาใช้ก็ไม่ยุ่งยากเลย ในบทความนี้ผู้เขียนได้นำขอมูลของสมุนไพรพื้นเมืองที่ไม่ค่อยมีคนรู้จักเท่าไรนัก มาบอกเล่าของสรรพคุณที่ไม่น้อยไปกว่าสมุนไพรชนิดอื่นเลย นั่นก็คือ “เจตมูลเพลิงขาว” ที่นับว่าหาได้ยากในปัจจุบันภาพถ่ายโดยผู้เขียน“เจตมูลเพลิงขาว” เป็นพืชล้มลุกมีลักษณะเป็นไม้พุ่มเตี้ย สูงไม่เกิน 3 เมตร มีเขตการกระจายพันธุ์กว้างในเขตร้อน ในประเทศไทยส่วนใหญ่จะพบได้มากทางภาคเหนือ ภาคตะวันออก และทางภาคตะวันตกเฉียงใต้ โดยจัดเป็นไม้พุ่มหรือไม้ล้มลุกขนาดเล็ก มีอายุได้หลายปี แตกกิ่งก้านมากกิ่งก้านมักทอดยาว ลำต้นตั้งตรงหรือพาดพันบนต้นไม้อื่น ส่วนกิ่งเอนลู่ลง ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับตามข้อ ลักษณะของใบเป็นรูปหอก รูปกลมรี รูปไข่แกมขอบขนาน หรือรูปขอบขนาน ปลายใบแหลม ตอนปลายเป็นติ่ง โคนใบเว้าหรือเป็นรูปลิ่มหรือมน ส่วนขอบใบเป็นคลื่นเล็กน้อย ออกดอกเป็นช่อที่ปลายกิ่ง โดยช่อดอกเป็นแบบช่อกระจะเชิงลด ดอกย่อยมีหลายดอก แกนกลางและก้านช่อดอกจะมีต่อมไร้ก้าน ก้านมียางเหนียว กลีบดอกเป็นสีขาว โคนกลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นหลอดเล็ก ๆ ปลายกลีบดอกแหลมหรือเป็นติ่ง ดอกมีเกสรเพศผู้สีม่วงน้ำเงินภาพถ่ายโดยผู้เขียนสรรพคุณของ “เจตมูลเพลิงขาว” สามารถใช้แก้ไข้มาลาเรีย เป็นยาบำรุงร่างการ กระจายเลือดลม ลดการอุดตันในเส้นเลือด บำรุงโลหิต แก้ปวดบวม รักษาแผลสด ห้ามเลือด รักษาโรคผิวหนังกรากเกลื้อน ผื่นคัน ในสมัยที่ผู้เขียนยังเด็กอยู่นั้น หมู่บ้านที่ผู้เขียนอาศัยอยู่ล้อมรอบไปด้วยป่าและแม่น้ำสายเล็ก ๆ ทำให้มักจะมีคนเป็นไข้มาลาเรียอยู่เป็นประจำ ครั้งหนึ่งอาของผู้เขียนป่วยเป็นไข้มาลาเรีย ปู่ของผู้เขียนมีความรู้เรื่องสมุนไพรเป็นอย่างดี ใช้รากและลำต้นของ “เจตมูลเพลงขาว” ที่ปลูกไว้ตามบ้าน มาทุบพอแหลก นำไปต้มใส่เกลือเล็กน้อยแล้วนำน้ำที่ต้มได้ให้อาดื่มจนไข้ลดและหายในที่สุด ซึ่งยาที่ต้มจากรากและลำต้นยังใช้ดื่มเพื่อแก้ไอได้อีกด้วยในวัยเด็กผู้เขียนเคยเล่นซุกซนโดนของมีคมบาดจนเป็นแผลเลือดไหลเต็มมือ ปู่ก็นำใบสดมาตำจนแหลกผสมกับเหล้าขาวช่วยห้ามเลือดและสมานแผลได้เป็นอย่างดี นอกจากนี้ส่วนของลำต้นสดนำมาตำจนแล้วผสมกับเหล้าขาว แล้วนำไปพอกไว้ตรงบริเวณที่เป็นโรคผิวหนังหรือกลากเกลื่อนก็จะสามารถรักษาได้ ซึ่งเรื่องราวของสรรพคุณต่าง ๆ ที่ผู้เขียนได้ประสบมานั้นเป็นเพียงส่วนหนึ่งของสมุนไพรชนิดนี้ และหวังว่าบทความนี้จะเป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้ทุกท่านหันมาให้ความสนใจในคุณค่าของสมุนไพรมากขึ้นภาพถ่ายโดยผู้เขียน