10 แนวทางคัดแยกขยะตั้งแต่ต้นทาง จากบ้านเรือน ทำอะไรได้บ้าง มาดูกัน! เขียนโดย ภัคฒ์ชาลิสา จำปามูล สมัยก่อนพอเราพูดถึงเรื่องการคัดแยกขยะ เรามักพูดว่า “ให้ทุกคนหันมาลดการทิ้งขยะ” ซึ่งเป็นคำพูดแบบกว้างๆ แต่ในปัจจุบันในประเด็นนี้ได้ลงลึกมากขึ้น และได้มีการพูดถึงการลดการเกิดขยะว่าต้องทำตั้งแต่ต้นทาง ซึ่งหลายคนก็ให้ความสนใจเป็นอย่างมาก เพราะเป็นแนวทางที่ยั่งยืนและมีประสิทธิภาพในการแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อม ที่เกิดจากขยะมูลฝอยที่เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง และจากที่ระบบการจัดการขยะปลายทาง เช่น การฝังกลบหรือการเผา ไม่สามารถรองรับปริมาณขยะที่เกิดขึ้นทั้งหมดได้ทัน ทำให้เกิดปัญหาสิ่งแวดล้อมตามมานั้น จึงทำให้เรื่องของการลดขยะตั้งแต่ต้นทางกลายเป็นความจำเป็นที่หลีกเลี่ยงได้ยาก เพราะว่าการลดปริมาณขยะที่ต้องนำไปกำจัดให้น้อยที่สุดเท่าที่จะทำได้คือเป้าหมายของเรานะคะ ที่หลายคนตอนนี้ก็อาจจะยังมองภาพไม่ออกว่า แล้วเราจะทำยังไงดีให้ตัวเองได้มีส่วนร่วมช่วยลดขยะตั้งแต่ต้นทาง ถ้าต้องทำจะต้องประมาณไหน ซึ่งในบทความนี้ก็มีคำตอบมาทำให้หายสงสัยกันแล้วค่ะ โดยหลายแนวทางผู้เขียนก็ทำเป็นประจำจนถึงตอนนี้ โดยหลายวิธีการก็ทำได้ง่ายๆ เพียงแต่เราอาจจะยังมองภาพไม่ออกเท่านั้นเองและถ้าคุณผู้อ่านอยากรู้เกี่ยวกับตัวอย่างการลดขยะตั้งแต่ต้นทางว่ามีอะไรบ้างแล้ว งั้นเรามาอ่านกันเลยดีกว่าค่ะ กับข้อมูลที่น่าสนใจดังต่อไปนี้ 1. ล้างและทำความสะอาดภาชนะรีไซเคิล การล้างและทำความสะอาดภาชนะรีไซเคิลก่อนทิ้งนั้น สำคัญไม่แพ้การแยกประเภทขยะค่ะ เพราะถือเป็นการคัดแยกตั้งแต่ต้นทางอย่างแท้จริง การที่เราสละเวลาเล็กน้อยล้างคราบอาหาร นม หรือน้ำหวานออกจากขวดพลาสติก กล่องนม หรือกระป๋องอลูมิเนียม ไม่เพียงช่วยป้องกันกลิ่นเหม็นเน่าและแมลงรบกวนในถังขยะบ้านเราเท่านั้น แต่ยังเพิ่มมูลค่าและความสะอาดให้กับวัสดุรีไซเคิลเหล่านั้นอย่างมหาศาล ลองนึกภาพดูว่าหากโรงงานรีไซเคิลได้รับขวดพลาสติกที่เต็มไปด้วยเศษอาหารเน่าเสีย ก็จะต้องเสียเวลาและพลังงานในการทำความสะอาดอีกมหาศาล หรือในบางครั้งอาจไม่สามารถนำไปรีไซเคิลได้เลยด้วยซ้ำ ทำให้ขยะเหล่านั้นต้องกลายเป็นขยะฝังกลบในที่สุด ดังนั้นการล้างทำความสะอาดตั้งแต่ต้นทางจึงเป็นการช่วยลดภาระให้กระบวนการรีไซเคิลปลายทาง ทำให้วัสดุเหล่านั้นมีคุณภาพดีพอที่จะถูกนำไปแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ใหม่ได้อย่างแท้จริง และเป็นการร่วมสร้างเศรษฐกิจหมุนเวียนที่ยั่งยืนค่ะ 2. แบ่งถังขยะตามประเภท การที่เราแบ่งถังขยะออกเป็นประเภทต่างๆ ตั้งแต่ในบ้าน ไม่ว่าจะเป็นขยะเปียก ขยะรีไซเคิล ขยะทั่วไปหรือขยะอันตราย ถือเป็นจุดเริ่มต้นที่สำคัญที่สุดของการคัดแยกขยะตั้งแต่ต้นทางเลยค่ะ เพราะเป็นสิ่งที่มีผลต่อการตัดสินใจครั้งแรกว่าขยะชิ้นนั้นๆ จะมีเส้นทางต่อไปอย่างไร การแยกประเภทตั้งแต่แรกเริ่มทำให้ขยะแต่ละชนิดไม่ปะปนกัน ช่วยให้ขยะรีไซเคิลยังคงความสะอาดและมีคุณภาพดีพอที่จะนำไปแปรรูปใหม่ได้จริง ไม่ต้องไปเสียเวลาคัดแยกหรือทำความสะอาดเพิ่มที่ปลายทาง ซึ่งช่วยลดต้นทุนและภาระของโรงงานรีไซเคิลไปได้มาก ขณะเดียวกันก็ช่วยให้ขยะอินทรีย์สามารถนำไปทำปุ๋ยหมักได้ง่ายขึ้น และขยะอันตรายก็ถูกจัดการอย่างถูกวิธี ไม่รั่วไหลสู่สิ่งแวดล้อม ซึ่งการกระทำง่ายๆ ในชีวิตประจำวันของเราตรงนี้ เป็นหัวใจสำคัญที่ช่วยลดปริมาณขยะโดยรวม และทำให้การจัดการขยะของประเทศมีประสิทธิภาพและยั่งยืนขึ้นได้อย่างแท้จริงค่ะ 3. บีบอัดขยะเพื่อลดพื้นที่ การบีบอัดขยะอย่างเช่นขวดพลาสติกหรือกระป๋องอะลูมิเนียมก่อนทิ้งนั้น ดูเผินๆ เหมือนเป็นแค่การจัดระเบียบ แต่จริงๆ แล้วคือส่วนหนึ่งของการคัดแยกขยะตั้งแต่ต้นทางที่สำคัญมากค่ะ เพราะการกระทำง่ายๆ นี้มีส่วนช่วยลดปริมาตรของขยะได้อย่างมหาศาล ลองนึกภาพดูว่าขวดน้ำพลาสติกเปล่าๆ ที่ไม่ได้บีบจะกินพื้นที่มากแค่ไหน เมื่อเทียบกับขวดที่ถูกบีบแบนแล้ว การลดปริมาตรนี้ไม่ได้แค่ช่วยให้ถังขยะที่บ้านเราไม่เต็มเร็วเท่านั้น แต่ยังส่งผลดีตลอดทั้งกระบวนการจัดการขยะ ตั้งแต่การลดจำนวนเที่ยวที่รถขยะต้องมาเก็บ การใช้พื้นที่ในรถขนขยะและสถานที่คัดแยกได้คุ้มค่าขึ้น ไปจนถึงการประหยัดพื้นที่ในโรงงานรีไซเคิล เพราะไม่ต้องใช้พื้นที่จัดเก็บขยะมากเท่าเดิม ซึ่งทั้งหมดนี้สามารถช่วยประหยัดพลังงาน และลดค่าใช้จ่ายในภาพรวมของการจัดการขยะได้เป็นอย่างดี ที่แสดงให้เห็นว่าแม้แต่การบีบขยะเล็กๆ น้อยๆ ก็สร้างความแตกต่างที่ยิ่งใหญ่ได้จริงค่ะ 4. ใช้ถุงผ้าหรือตะกร้าจ่ายตลาด การที่เราเลือกใช้ถุงผ้าหรือตะกร้าเวลาไปจ่ายตลาดนั้น อาจไม่ได้เป็นการแยกขยะโดยตรง แต่เป็นการคัดแยกขยะตั้งแต่ต้นทางที่ทรงพลังที่สุดวิธีหนึ่งเลยค่ะ เพราะคือการป้องกันไม่ให้ขยะพลาสติกเกิดขึ้นตั้งแต่แรก ลองจินตนาการดูว่าในแต่ละครั้งที่เราไปซื้อของ หากเราไม่รับถุงพลาสติกจากร้าน นั่นหมายความว่าขยะพลาสติกอย่างน้อยหนึ่งชิ้นจะไม่ถูกผลิตขึ้น ไม่ถูกใช้งาน และไม่ถูกทิ้งให้เป็นภาระต่อสิ่งแวดล้อม ซึ่งการกระทำเล็กๆ น้อยๆ แบบนี้เมื่อรวมกันหลายๆ ครั้ง หลายๆ คน ก็จะกลายเป็นพลังมหาศาลที่ช่วยลดปริมาณขยะพลาสติกในภาพรวมลงได้อย่างมีนัยสำคัญ ไม่ต้องมานั่งคิดว่าจะแยกอย่างไร จะรีไซเคิลได้ไหม เพราะเราได้จัดการตั้งแต่ยังไม่เกิดเป็นขยะด้วยซ้ำ นี่แหละค่ะคือการคัดแยกต้นทางที่แท้จริงและยั่งยืนที่สุด 5. พกแก้วน้ำหรือกระบอกน้ำส่วนตัว การพกแก้วน้ำหรือกระบอกน้ำส่วนตัวไปไหนมาไหน ถือเป็นอีกหนึ่งวิธีคัดแยกขยะตั้งแต่ต้นทางที่ยอดเยี่ยมมากค่ะ แม้จะไม่ได้เป็นการแยกขยะออกจากกันโดยตรง แต่เป็นการป้องกันไม่ให้ขยะเกิดขึ้นมาตั้งแต่แรก ลองคิดดูว่าในแต่ละวันเราดื่มน้ำจากขวดพลาสติกหรือแก้วพลาสติกแบบใช้แล้วทิ้งไปกี่ใบ? แต่เมื่อเราหันมาพกแก้วหรือกระบอกน้ำของเราเอง เราก็ไม่ต้องรับขวดหรือแก้วพลาสติกมาใช้เลยแม้แต่ชิ้นเดียว ซึ่งหมายความว่าขยะพลาสติกจำนวนมหาศาลจะไม่ถูกผลิตขึ้น ไม่ถูกใช้ และไม่ต้องกลายเป็นขยะที่ต้องนำไปกำจัด การกระทำเล็กๆ นี้จึงเป็นการลดภาระให้กับโลกและระบบจัดการขยะได้อย่างแท้จริง เป็นการแก้ปัญหาที่ต้นเหตุอย่างชาญฉลาดและยั่งยืนที่สุดค่ะ 6. ทำปุ๋ยหมักจากเศษอาหารและขยะอินทรีย์ การที่เรานำเศษอาหารหรือขยะอินทรีย์ในครัวเรือนมาทำปุ๋ยหมักเองนั้น ถือเป็นการคัดแยกขยะตั้งแต่ต้นทางที่สร้างผลลัพธ์ได้อย่างเป็นรูปธรรมและยั่งยืนที่สุดเลยค่ะ เพราะคือการเปลี่ยนขยะให้กลายเป็นทรัพยากร แทนที่จะทิ้งเศษอาหารลงถังขยะรวมให้กลายเป็นของเสีย ซึ่งนำมาผ่านกระบวนการย่อยสลายตามธรรมชาติจนได้ปุ๋ยอินทรีย์คุณภาพดีสำหรับต้นไม้ในบ้าน การกระทำนี้ไม่ได้แค่ลดปริมาณขยะที่จะต้องถูกส่งไปกำจัดกองรวมกันเท่านั้น แต่ยังช่วยลดภาระในการเก็บขนขยะและคืนธาตุอาหารกลับสู่ดิน จึงทำให้เกิดการหมุนเวียนทรัพยากรอย่างสมบูรณ์ และเป็นการจัดการขยะที่ต้นทางที่แท้จริงและสร้างคุณค่าได้อย่างมหาศาลค่ะ 7. แยกกระดาษให้ถูกต้อง หลายคนอาจจะยังไม่รู้ว่า การแยกกระดาษให้ถูกต้องตั้งแต่ในบ้าน ไม่ว่าจะเป็นกระดาษลัง กระดาษหนังสือพิมพ์ หรือกระดาษเอกสารทั่วไป ถือเป็นหัวใจสำคัญของการคัดแยกขยะตั้งแต่ต้นทางเลยค่ะ เพราะกระดาษแต่ละชนิดมีเส้นทางและกระบวนการรีไซเคิลที่แตกต่างกัน การที่เราแยกมันออกจากกันตั้งแต่แรก ทำให้กระดาษยังคงความสะอาดและไม่ปนเปื้อนกับขยะอื่นๆ เช่น เศษอาหารหรือพลาสติก ซึ่งจะทำให้คุณภาพของเยื่อกระดาษที่จะนำไปรีไซเคิลเสียไปและอาจนำกลับมาใช้ใหม่ไม่ได้ หรือต้องเสียเวลาและพลังงานมหาศาลในการทำความสะอาดใหม่ การแยกกระดาษอย่างถูกวิธีจึงเป็นการเพิ่มโอกาสให้กระดาษเหล่านั้นได้เกิดใหม่เป็นสมุด กล่อง หรือกระดาษทิชชูอีกครั้ง ที่มีส่วนช่วยลดการตัดต้นไม้ใหม่ และลดภาระในการกำจัดขยะได้อย่างแท้จริงค่ะ 8. แยกเศษผ้าหรือเสื้อผ้าเก่า การแยกเศษผ้าหรือเสื้อผ้าเก่าเป็นส่วนสำคัญของการคัดแยกขยะที่ต้นทาง เพราะช่วยลดปริมาณขยะที่จะถูกนำไปฝังกลบได้เยอะมากค่ะ โดยเมื่อเราแยกผ้าที่ยังใช้งานได้ดีออกจากผ้าที่ชำรุด จะช่วยให้เสื้อผ้าเหล่านั้นมีโอกาสถูกนำไปใช้ต่อ เช่น บริจาคให้ผู้ที่ขาดแคลน หรือนำไปรีไซเคิลเป็นผลิตภัณฑ์อื่นๆ ส่วนเศษผ้าที่ใช้งานไม่ได้แล้วก็สามารถนำไปผ่านกระบวนการรีไซเคิลเพื่อผลิตเป็นเส้นใยใหม่ได้อีก การทำแบบนี้ไม่เพียงแต่ลดภาระของระบบจัดการขยะเท่านั้น แต่ยังช่วยประหยัดทรัพยากรธรรมชาติและลดมลพิษจากการผลิตเสื้อผ้าใหม่ด้วย นับเป็นการจัดการขยะที่ต้นทางที่ได้ผลดีและยั่งยืนอีกแนวทางหนึ่งค่ะ 9. นำขยะรีไซเคิลไปขายหรือบริจาค คุณผู้อ่านรู้ไหมคะว่า การที่เรานำขยะรีไซเคิลที่คัดแยกแล้วไปขายหรือบริจาค ถือเป็นการคัดแยกตั้งแต่ต้นทางที่มีประสิทธิภาพอย่างยิ่ง เพราะเป็นการทำให้ขยะชนิดนี้หลุดออกจากวงจรขยะทั่วไป และกลับเข้าสู่ระบบเศรษฐกิจหมุนเวียนได้โดยตรง ลองนึกภาพดูว่าหากขวดพลาสติก กระดาษ หรือแก้วที่เราแยกไว้ ต้องไปรวมกับขยะเปียกหรือขยะปนเปื้อนอื่นๆ โอกาสที่จะถูกนำไปรีไซเคิลต่อก็ริบหรี่ แต่เมื่อเราแยกอย่างดีและส่งมอบให้กับผู้ที่รับซื้อหรือรับบริจาค นั่นหมายความว่าวัสดุเหล่านั้นจะถูกนำไปแปรรูปเป็นสินค้าใหม่ได้ง่ายขึ้น รวดเร็วขึ้น และมีต้นทุนน้อยลง ที่ไม่ต้องเสียเวลาหรือพลังงานในการคัดแยกซ้ำอีก การกระทำนี้จึงเป็นการยืนยันว่าเราได้จบภาระการเป็นขยะของสิ่งของชิ้นนั้น และส่งต่อให้กลับมามีชีวิตใหม่ได้อย่างแท้จริง ซึ่งเป็นหัวใจสำคัญของการลดขยะได้อย่างยั่งยืนที่ต้นทางค่ะ 10. ซื้อสินค้าที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมและมีบรรจุภัณฑ์น้อย การเลือกซื้อสินค้าที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมและมีบรรจุภัณฑ์น้อย มีส่วนสำคัญอย่างมากกับการคัดแยกขยะที่ต้นทาง เพราะเมื่อเราเลือกสินค้าที่มีบรรจุภัณฑ์น้อยลง เช่น การซื้อของแบบเติม หรือสินค้าที่ใช้บรรจุภัณฑ์รีไซเคิลได้ง่าย นั่นหมายความว่าเรากำลังลดปริมาณขยะที่ต้องทิ้งตั้งแต่แรกเริ่ม นอกจากนี้การที่บรรจุภัณฑ์มีน้อยชิ้นหรือทำจากวัสดุประเภทเดียว ทำให้ง่ายต่อการนำไปคัดแยกเพื่อรีไซเคิล เช่น แยกกล่องกระดาษออกจากพลาสติก ซึ่งช่วยให้กระบวนการรีไซเคิลมีประสิทธิภาพมากขึ้น ไม่ต้องเสียเวลาหรือพลังงานไปกับการคัดแยกที่ปลายทางมากนัก การตัดสินใจเลือกซื้อของเราจึงเป็นจุดเริ่มต้นของการสร้างขยะที่น้อยลงและจัดการง่ายขึ้น ทำให้ขยะที่ถูกทิ้งมีคุณภาพดีพอที่จะนำกลับมาใช้ใหม่ได้อีกค่ะ ที่โดยสรุปแล้วการลดขยะตั้งแต่ต้นทางจึงไม่ใช่แค่การจัดการขยะ แต่เป็นการปรับเปลี่ยนกระบวนการและพฤติกรรมเพื่อสร้างสังคมที่ยั่งยืนและมีสิ่งแวดล้อมที่ดีขึ้นสำหรับทุกคนค่ะ ซึ่งทุกแนวทางข้างต้นที่ผู้เขียนได้พูดถึงนั้น เราทุกคนสามารถมีส่วนช่วยได้ค่ะ โดยให้เริ่มจากจุดเล็กๆ ก่อนก็ได้ ที่อาจเป็นเรื่องใกล้ตัว เป็นจุดที่เกิดขึ้นอยู่แล้วในชีวิตประจำวัน เพราะผู้เขียนก็ได้ทำอย่างนั้นเหมือนกัน ตั้งแต่สะสมขยะรีไซเคิลเอาไว้ขาย มีบริจาคบ้างบางครั้ง เพราะที่นี่บางทีจะมีผ้าป่าขยะ คือ ปกติเราจะให้เงินใช่ไหมคะ แต่เราให้ขยะรีไซเคิลแทน เจ้าของโครงการผ้าป่าก็นำขยะไปขายเพื่อเปลี่ยนเป็นเงินค่ะ สำหรับการหมักปุ๋ยจากเศษอาหารผู้เขียนได้ทำเป็นปกติอยู่แล้ว ทั้งนำไปหมักในถังที่สวนหน้าบ้านและนำไปทิ้งในพื้นที่สวนเพื่อบำรุงดิน อื่นๆ เช่น การใช้ถุงผ้า การเลือกซื้อผลิตภัณฑ์ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม การนำเสื้อผ้าเก่าไปบริจาคที่โรงพยาบาล การพกขวดน้ำ เป็นต้น ซึ่งในสถานการณ์จริงนั้นยังมีแนวทางอื่นๆ อีกที่ผู้เขียนยังไม่ได้พูดถึง แต่จากตัวอย่างข้างต้นหากคุณผู้อ่านได้นำไปปรับใช้ ก็มีส่วนอย่างมากสำหรับการลดขยะตั้งแต่ต้นทางค่ะ ซึ่งจะเห็นได้ชัดเจนมากในกรณีแยกขยะอินทรีย์ไปกำจัดเอง ทำให้มีขยะทั่วไปที่ทางเทศบาลต้องมาจัดเก็บน้อยมากๆ และนั่นคือสิ่งที่ผู้เขียนได้เห็นมากับสองตาของตัวเองเลย ยังไงนั้นคุณผู้อ่านลองอ่านอีกสักรอบก่อนก็ได้ค่ะ จะได้มองเห็นภาพชัดเจนมากขึ้นก่อนไปใช้จริง ด้วยความตั้งใจ ผู้เขียนหวังว่าบทความนี้จะเป็นประโยชน์กับคุณผู้อ่านไม่มากก็น้อย หากสนใจเนื้อหาเช่นนี้อีก อย่าลืมกดติดตามหรือบุ๊กมาร์กโปรไฟล์ไว้ เพื่อรับข้อมูลใหม่ๆ ในบทความต่อไปค่ะ เครดิตรูปภาพประกอบบทความ รูปภาพทำหน้าปก โดย Anna Shvets จาก Pexels และออกแบบหน้าปกโดยผู้เขียน ใน Canva รูปภาพประกอบเนื้อหา: ภาพที่ 1-3 โดยผู้เขียน และภาพที่ 4 โดย Polina Tankilevitch จาก Pexels เกี่ยวกับผู้เขียน ภัคฒ์ชาลิสา จำปามูล จบการศึกษา: พยาบาลศาสตรบัณฑิต จากวิทยาลัยพยาบาลศรีมหาสารคาม กระทรวงสาธารณสุข และสาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต (อนามัยสิ่งแวดล้อม) จากมหาวิทยาลัยขอนแก่น มีความสนใจและประสบการณ์เกี่ยวกับ: สุขภาพ จิตวิทยาเชิงบวก การบำบัดน้ำเสียและกำจัดสิ่งปฏิกูล เสื้อผ้าเก่า เอาทำอะไรได้บ้าง วิธีใช้เสื้อผ้าเก่า อ่านเลย ! ผลิตภัณฑ์ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม มีลักษณะเป็นแบบไหน การหมักปุ๋ยใต้ดิน จากเศษอาหารภายในบ้าน ลดปัญหาขยะเปียก เปิดประสบการณ์ความบันเทิงที่หลากหลายสุดปัง บน App TrueID โหลดเลย ฟรี !