9 ความสำคัญของแมลงในธรรมชาติ ต่อสิ่งแวดล้อม มีอะไรบ้าง | บทความโดย ภัคฒ์ชาลิสา จำปามูล หลายคนอาจจะยังมองภาพไม่ออกว่า ในธรรมชาติจริงๆ นั้น ทำไมแมลงถึงมีความสำคัญ และเราต้องตระหนักในเรื่องการใช้ยาฆ่าแมลงอย่างจริงจัง ซึ่งต้องบอกว่า มีหลายอย่างมากๆ ที่เราอาจจะไม่เข้าใจ หรือหนักไปกว่านั้นก็คือไม่รู้เลยว่าสิ่งนั้นเกิดได้เพราะมีแมลง ที่อาจทำให้ในบางพื้นที่ตอนนี้ก็แทบจะไม่มีแมลงเลย ในขณะที่บางแห่งก็มีแมลงแบบหลากหลายมากๆ แล้วอะไรทำให้เกิดความแตกต่างเช่นนั้นได้ เคยสงสัยกันบ้างไหมคะ? ซึ่งความสงสัยเกี่ยวกับแมลงนั้นจะได้คำตอบจากเนื้อหาด้านล่างนี้ค่ะ โดยที่เราจะมาเรียนรู้กันว่า แมลงในสิ่งแวดล้อมมีผลดีอะไรบ้าง การมีแมลงทำให้สิ่งต่างๆ ในสิ่งแวดล้อมนั้นได้รับประโยชน์ยังไง ซึ่งหลังจากอ่านจบแล้ว คุณผู้อ่านจะมองภาพออกมาขึ้นถึงความสำคัญของการมีแมลงอยู่ในโลกนี้ค่ะ ที่ต่อจากนั้นก็จะสามารถนำไปเชื่อมโยงกับเรื่องอื่นๆ ในชีวิตของเราได้ด้วย เช่น การดูแลสวนหน้าบ้าน และถ้าอยากรู้แล้วว่า แมลงจะเกี่ยวข้องยังไงกับสิ่งแวดล้อม งั้นเรามาอ่านไปพร้อมๆ กันเลยดีกว่าค่ะ กับเนื้อหาที่น่าสนใจดังต่อไปนี้ 1. ช่วยผสมเกสร ลองนึกภาพตามนะคะ ถ้าไม่มีผึ้งบินตอมดอกไม้ หรือผีเสื้อแวะเวียนมาดอมดม เกสรตัวผู้จะไม่สามารถไปเจอกับเกสรตัวเมียได้ แล้วดอกไม้ก็จะไม่ออกผลให้เราได้กินกัน ไม่ว่าจะเป็นมะม่วง ชมพู่ หรือแตงโมที่เราชอบ นั่นหมายความว่าแมลงตัวเล็กๆ เหล่านี้มีบทบาทสำคัญอย่างมากในการทำให้พืชผักผลไม้ของเราเติบโต และเป็นส่วนสำคัญของอาหารที่เรากินกันทุกวันเลยล่ะค่ะ เพราะฉะนั้นการดูแลรักษาแมลงและถิ่นที่อยู่ของเขาก็เหมือนกับการดูแลแหล่งอาหารของเราในระยะยาวเลยนะคะ 2. เป็นแหล่งอาหาร เคยสังเกตไหมคะว่า สัตว์หลายชนิดในธรรมชาติเขากินอะไรกันเป็นอาหาร? คำตอบง่ายๆ เลยก็คือแมลงค่ะ ลองนึกภาพนกที่คอยบินจับหนอนกิน หรือกบที่ชอบกระโดดงับแมลงตัวเล็กๆ เป็นอาหาร แมลงพวกนี้แหละที่เป็นเหมือนของกินที่สำคัญ ถ้าไม่มีแมลง สัตว์หลายชนิดก็คงจะไม่มีอะไรกิน นั่นแสดงให้เห็นว่า แมลงตัวจิ๋วๆ ที่เราอาจจะมองข้ามไป จริงๆ แล้วมีความสำคัญมากๆ ในการเป็นแหล่งอาหารให้สัตว์อื่นๆ ในธรรมชาตินั่นเองค่ะ 3. เป็นผู้ย่อยสลาย ที่เศษใบไม้แห้งๆ หรือซากสัตว์ที่ตายหายไปได้เองตามธรรมชาติ ส่วนหนึ่งเป็นเพราะมีแมลงที่คอยช่วยเก็บกวาดพวกซากเหล่านี้ค่ะ เพราะว่าแมลงบางชนิดจะกินซากพืช ซากสัตว์ หรือแม้แต่มูลสัตว์ ทำให้สิ่งสกปรกเหล่านี้ค่อยๆ สลายตัว กลายเป็นปุ๋ยกลับคืนสู่ดิน ซึ่งเป็นประโยชน์ต่อต้นไม้อีกที ถ้าไม่มีแมลงเหล่านี้ โลกของเราคงเต็มไปด้วยซากเน่าเปื่อยไปหมด เห็นไหมคะว่าแมลงตัวเล็กๆ ที่เราอาจจะมองข้ามไป กลับมีบทบาทสำคัญในการจัดการสิ่งต่างๆ ในธรรมชาติได้ 4. เป็นตัวบ่งชี้ทางชีวภาพ แมลงในธรรมชาติไม่ได้เป็นเพียงสิ่งมีชีวิตเล็กๆ ที่เราพบเห็นได้ทั่วไป แต่พวกแมลงยังเป็นเหมือนสัญญาณเตือนภัย หรือเครื่องบ่งชี้ทางชีวภาพที่สำคัญอย่างยิ่งของระบบนิเวศค่ะ การปรากฏตัว ความหลากหลาย และจำนวนของแมลงแต่ละชนิดสามารถสะท้อนให้เห็นถึงสภาพแวดล้อมโดยรอบได้ หากพบแมลงบางชนิดในปริมาณมากผิดปกติ ในทางกลับกันหากแมลงบางชนิดหายไปจากพื้นที่ นั่นเป็นสัญญาณบ่งบอกถึงการเปลี่ยนแปลงของสภาพอากาศ มลพิษ หรือความเสื่อมโทรมของแหล่งที่อยู่อาศัย การสังเกตและศึกษาแมลงอย่างใกล้ชิดจึงเป็นเหมือนการตรวจสอบคุณภาพด้านสิ่งแวดล้อมได้ และช่วยให้เราเข้าใจถึงปัญหาที่เกิดขึ้นและหาแนวทางในการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้นด้วยค่ะ 5. เป็นส่วนหนึ่งของความหลากหลายทางชีวภาพ แมลงตัวเล็กๆ ที่เราเห็นกันอยู่ทุกวันนั้น แท้จริงแล้วคือส่วนประกอบสำคัญที่ขาดไม่ได้ของความหลากหลายทางชีวภาพอันน่าทึ่งบนโลกใบนี้ค่ะ ลองคิดดูว่ามีแมลงมากมายหลายล้านชนิด แต่ละชนิดก็มีรูปร่าง ลักษณะ และบทบาทที่แตกต่างกันไป บางชนิดช่วยผสมเกสรให้พืชที่เรากิน บางชนิดเป็นอาหารของสัตว์อื่นๆ ในห่วงโซ่อาหาร และบางชนิดก็ช่วยย่อยสลายซากพืชซากสัตว์ การมีแมลงหลากหลายชนิดจึงทำให้ระบบนิเวศมีความสมดุลและแข็งแรง หากแมลงบางชนิดหายไป ก็อาจส่งผลกระทบต่อสิ่งมีชีวิตอื่นๆ และทำให้ความหลากหลายทางชีวภาพโดยรวมลดลงได้ การอนุรักษ์แมลงจึงเป็นการรักษาความสมบูรณ์ของธรรมชาติที่เราทุกคนต้องร่วมมือกันดูแลค่ะ 6. ปรับปรุงคุณภาพดิน หลายคนอาจไม่รู้ว่า แมลงตัวเล็กๆ ในธรรมชาติมีบทบาทสำคัญอย่างมากในการปรับปรุงคุณภาพดิน โดยแมลงที่อาศัยอยู่ในดิน เช่น ไส้เดือนฝอย มด หรือแม้แต่ตัวอ่อนของแมลงบางชนิด มีส่วนช่วยพรวนดิน ทำให้ดินร่วนซุย อากาศและน้ำถ่ายเทได้สะดวก นอกจากนี้การกินซากพืชซากสัตว์และขับถ่ายของเสียของแมลงเหล่านี้ยังเป็นการเพิ่มธาตุอาหารที่เป็นประโยชน์ให้กับดิน ทำให้ดินมีความอุดมสมบูรณ์ เหมาะแก่การเจริญเติบโตของพืชพรรณต่างๆ ดินที่มีคุณภาพจึงเป็นพื้นฐานสำคัญของระบบนิเวศที่แข็งแรง และแมลงคือผู้ช่วยตัวจิ๋วแต่ทรงพลังในการสร้างสรรค์ดินที่ดีค่ะ 7. มีบทบาทในห่วงโซ่อาหารในน้ำ ถึงแม้ว่าเราจะคุ้นเคยกับภาพแมลงบนบกมากกว่า แต่ในระบบนิเวศทางน้ำ แมลงก็มีบทบาทสำคัญในห่วงโซ่อาหารไม่แพ้กันค่ะ ลองคิดถึงแมลงน้ำตัวเล็กๆ อย่างลูกน้ำ หรือแมลงปอตัวอ่อน ที่สามารถเป็นแหล่งอาหารสำคัญของสัตว์น้ำนานาชนิด ไม่ว่าจะเป็นปลา กบ หรือสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังขนาดใหญ่อื่นๆ ในขณะเดียวกัน แมลงน้ำบางชนิดก็เป็นผู้ล่า กินสัตว์น้ำขนาดเล็กกว่า หรือกินซากพืชซากสัตว์ จึงช่วยควบคุมประชากรและรักษาสมดุลของระบบนิเวศทางน้ำ การมีแมลงน้ำหลากหลายชนิดและมีจำนวนที่เหมาะสม จึงเป็นสัญญาณของระบบนิเวศทางน้ำที่สมบูรณ์และแข็งแรง หากแมลงน้ำเหล่านี้หายไป ก็จะส่งผลกระทบต่อสัตว์น้ำอื่นๆ ในห่วงโซ่อาหารอย่างแน่นอนค่ะ 8. ควบคุมประชากรแมลงศัตรูพืช ในธรรมชาติแมลงไม่ได้มีแต่บทบาทที่เป็นประโยชน์โดยตรงต่อเราเท่านั้น แต่ยังมีกลไกในการควบคุมสมดุลของประชากรแมลงด้วยกันเอง ลองนึกถึงแมลงนักล่า เช่น แมลงเต่าทอง หรือตัวต่อเบียน ที่คอยกินหรือทำลายแมลงศัตรูพืชต่างๆ ที่อาจสร้างความเสียหายให้กับผลผลิตทางการเกษตร การมีแมลงผู้ล่าอยู่ในระบบนิเวศจึงเป็นเหมือนกองทัพธรรมชาติ ที่ช่วยลดจำนวนแมลงศัตรูพืชโดยที่เราไม่ต้องพึ่งพาสารเคมีมากนัก และนี่เป็นอีกหนึ่งบทบาทสำคัญของแมลงในธรรมชาติ ที่ช่วยรักษาสมดุลของระบบนิเวศเกษตรและลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมค่ะ 9. ช่วยในการกระจายเมล็ดพันธุ์ ในโลกนี้มีแมลงอีกหลายชนิดที่มีบทบาทสำคัญในการช่วยกระจายเมล็ดพันธุ์พืชค่ะ ลองนึกภาพมดที่คาบเมล็ดพืชขนาดเล็กไปตามทาง หรือแมลงบางชนิดที่กินผลไม้แล้วถ่ายมูลที่มีเมล็ดออกมาในที่ต่างๆ การกระทำเหล่านี้เป็นการช่วยให้พืชสามารถขยายพันธุ์ไปยังพื้นที่ใหม่ๆ ได้ ทำให้เกิดความหลากหลายของพืชในระบบนิเวศ แมลงจึงเป็นเหมือนนักเดินทางตัวจิ๋วที่ช่วยให้พืชพรรณต่างๆ สามารถดำรงอยู่และเติบโตได้อย่างกว้างขวาง ซึ่งเป็นอีกหนึ่งบทบาทที่น่าทึ่งของแมลงในธรรมชาติที่เราอาจมองข้ามไปนะคะ จบแล้วค่ะ กับบทบาทสำคัญของแมลงที่มีในสิ่งแวดล้อม จะเห็นได้ว่าหลายข้อก็มีส่วนเกี่ยวข้องโดยตรงกับคนเรา เพราะเราก็กินอมลงบางอย่างเป็นอาหารเหมือนกัน แมลงที่บินมาตอมดอมดมดอกไม้หน้าบ้าน นั่นก็คือประโยชน์ที่เราจะได้ ซึ่งสถานการณ์นี้ผู้เขียนพบเห็นได้บ่อยๆ ค่ะและอีกอย่างที่ผู้เขียนชอบมากที่สุดคือ การที่แมลงสามารถใช้เป็นตัวบ่งชี้คุณภาพของสิ่งแวดล้อมเบื้องต้นได้ ทำให้เวลาที่ผู้เขียนไปไหนมาไหนก็มักจะสังเกตความหลากหลายของแมลงค่ะ และจริงมากค่ะที่ว่า สิ่งแวดล้อมที่ไหนที่ยังดีอยู่และมีการใช้ยาฆ่าแมลงน้อย สามารถพบแมลงได้ค่อนข้างหลากหลายกว่า ซึ่งสถานที่หนึ่งที่ผู้เขียนชอบมากก็คือบ้านสวนค่ะ คือบรรยากาศบ้านสวนทุกที่ก็จะมีข้อดีอยู่แล้วตามธรรมชาตินะคะ เพราะล่าสุดบ้านสวนที่นี่เจอว่ามีหิ่งห้อยออกมาบินเยอะมากช่วงประมาณหนึ่งทุ่มค่ะ และสามารถหาจับแมลงบางอย่างมาทำเป็นอาหารได้ง่ายๆ อีกด้วย จะว่าสิ่งแวดล้อมค่อนข้างดีค่ะ กบ เขียดและอึ่งอ่างมักออกมาหากินแมลงหลังจากฝนหยุดตก แมลงมีหลายยอย่างมากค่ะ แล้วคุณผู้อ่านล่ะคะ เคยพบเห็นแมลงทำงานในสิ่งแวดล้อมบ้างไหม หรือว่ายังมองภาพไม่ออก ยังไงนั้นลองอ่านทำความเข้าใจดีๆ อีกสักรอบ และลองนำไปสังเกตกันค่ะ เพราะการรู้เรื่องนี้นอกจากจะทำให้เราเข้าใจธรรมชาติมากขึ้นแล้ว ยังมีส่วนทำให้เราตระหนักเรื่องการอนุรักษ์ การลดการใช้สารเคมีและสิ่งต่างๆ ที่จะมีผลต่อวงจรชีวิตของแมลงได้อีกด้วย และผู้เขียนหวังว่าบทความนี้จะเป็นประโยชน์กับคุณผู้อ่านไม่มากก็น้อย หากสนใจเนื้อหาเช่นนี้อีก อย่าลืมกดติดตามหรือบุ๊กมาร์กโปรไฟล์ไว้ เพื่อรับข้อมูลใหม่ๆ ในบทความต่อไปค่ะ เครดิตภาพประกอบบทความ ภาพหน้าปก โดย Мария Iva จาก Pexels ภาพประกอบเนื้อหา: ภาพที่ 1-2 โดยผู้เขียน, ภาพที่ 3 โดย congerdesign จาก Pixabay และภาพที่ 4 โดย @kuritafsheen77 จาก FREEPIK ออกแบบภาพหน้าปกโดยผู้เขียนใน Canva เกี่ยวกับผู้เขียน ภัคฒ์ชาลิสา จำปามูล จบการศึกษา: พยาบาลศาสตรบัณฑิต จากวิทยาลัยพยาบาลศรีมหาสารคาม กระทรวงสาธารณสุข และสาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต (อนามัยสิ่งแวดล้อม) จากมหาวิทยาลัยขอนแก่น มีความสนใจและประสบการณ์เกี่ยวกับ: สุขภาพ จิตวิทยาเชิงบวก การจัดการน้ำเสียและสิ่งปฏิกูล บทความอื่นที่น่าสนใจโดยผู้เขียน 10 ตัวอย่างสัตว์หน้าดิน ที่สำคัญต่อสิ่งแวดล้อม มีอะไรบ้าง กิ้งกือกระสุน กินอะไร มีพิษไหม เจอที่ไหนได้บ้าง 6 แมลงที่บ่งชี้คุณภาพอากาศ ก่อนที่จะมีฝนตก เปิดประสบการณ์ความบันเทิงที่หลากหลายสุดปัง บน App TrueID โหลดเลย ฟรี !