ช่องแคบฮอร์มุซ คืออะไร? ทำไมจึงสำคัญต่อการขนส่งน้ำมันโลก

ช่องแคบฮอร์มุซ คืออะไร?

ช่องแคบฮอร์มุซ (Strait of Hormuz) คือช่องทางเดินเรือแคบๆ ระหว่างประเทศอิหร่านและโอมาน ซึ่งเป็นจุดเชื่อมต่อเดียวระหว่างอ่าวเปอร์เซียกับมหาสมุทรอินเดีย โดยจุดที่แคบที่สุดของช่องแคบนี้มีความกว้างเพียง 33 กิโลเมตร และในบางจุดแคบแค่ 21 กิโลเมตรเท่านั้น นี่คือจุดยุทธศาสตร์สำคัญระดับโลกที่กลายเป็น "คอขวด" ของการขนส่งน้ำมันในปัจจุบัน

ประเทศผู้ผลิตน้ำมันรายใหญ่ เช่น ซาอุดีอาระเบีย อิหร่าน คูเวต อิรัก กาตาร์ และสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ ต่างต้องพึ่งพาช่องแคบฮอร์มุซในการขนส่งน้ำมันออกสู่ตลาดโลก ทำให้จุดนี้มีบทบาทต่อความมั่นคงทางพลังงานอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้

ช่องแคบฮอร์มุซเกี่ยวข้องอะไรกับการขนส่งน้ำมัน?

คำตอบคือ “เกี่ยวข้องอย่างมาก” เพราะช่องแคบฮอร์มุซเป็นทางผ่านของน้ำมันดิบและผลิตภัณฑ์ปิโตรเลียมมากถึง 20 ล้านบาร์เรลต่อวัน หรือประมาณ 20-30% ของการค้าขายน้ำมันทางทะเลทั่วโลก ตัวเลขนี้เทียบเท่าประมาณหนึ่งในห้าของปริมาณการบริโภคน้ำมันทั่วโลก

มากกว่า 70% ของน้ำมันที่ขนส่งผ่านช่องแคบนี้มุ่งหน้าไปยังตลาดในเอเชีย ได้แก่ จีน อินเดีย ญี่ปุ่น และเกาหลีใต้ ซึ่งเป็นประเทศผู้นำเข้าน้ำมันรายใหญ่ การที่น้ำมันจำนวนมากไหลผ่านพื้นที่เพียงไม่กี่กิโลเมตรเช่นนี้ ทำให้ทุกเหตุการณ์ในช่องแคบฮอร์มุซมีผลกระทบต่อราคาพลังงานโลกโดยตรง

ความเสี่ยงจากการปิดช่องแคบฮอร์มุซ

ความเปราะบางของช่องแคบฮอร์มุซไม่ใช่แค่เรื่องภูมิศาสตร์เท่านั้น แต่รวมถึงมิติทางการเมืองและความมั่นคง โดยเฉพาะความตึงเครียดระหว่างอิหร่านกับชาติตะวันตก เช่น สหรัฐอเมริกา หากเกิดเหตุปิดช่องแคบหรือขัดขวางการเดินเรือ ไม่ว่าจะโดยทางทหารหรือทางการทูต ราคาน้ำมันมีแนวโน้มพุ่งสูงทันที

นักวิเคราะห์จากหลายสำนัก เช่น The Hill และ Axios คาดการณ์ว่า หากช่องแคบฮอร์มุซถูกปิดหรือถูกขัดขวางการเดินเรืออย่างจริงจัง ราคาน้ำมันดิบในตลาดโลกอาจปรับสูงขึ้นจากระดับเฉลี่ย 73 ดอลลาร์สหรัฐฯ ต่อบาร์เรล ไปถึง 120 ดอลลาร์สหรัฐฯ ต่อบาร์เรล ทันที ความผันผวนดังกล่าวจะส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจโลก โดยเฉพาะประเทศผู้นำเข้าน้ำมันที่ต้องเผชิญต้นทุนพลังงานที่สูงขึ้น

แม้ว่าจะมีประเทศอย่างซาอุดีอาระเบียและสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์พยายามสร้างท่อส่งน้ำมันหลีกเลี่ยงช่องแคบฮอร์มุซ แต่ก็ยังไม่สามารถทดแทนปริมาณการขนส่งน้ำมันผ่านช่องแคบนี้ได้ทั้งหมด ทำให้ “ทางเลือก” ยังไม่ใช่ “ทางออก”

ช่องแคบฮอร์มุซ คือ เส้นเลือดใหญ่ของระบบพลังงานโลก การพึ่งพาพื้นที่เล็ก ๆ แห่งนี้อย่างมาก ทำให้มันกลายเป็น “จุดเปราะบาง” ทางภูมิรัฐศาสตร์ ซึ่งสามารถกลายเป็นต้นตอของวิกฤตพลังงานระดับโลกได้ทุกเมื่อ หากเกิดความไม่สงบหรือข้อขัดแย้ง