หนาวแล้ว! ดูดาวกัน ชวนรู้จัก 6 กลุ่มดาวฤดูหนาว

สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติชวนนักดาราศาสต์ เตรียมส่องกล้องดู 6 กลุ่มดาวฤดูหนาว ที่จะปรากฏบนท้องฟ้า หลังประเทศไทยเข้าสู่ฤดูหนาว ถือเป็นช่วงที่เหมาะแก่การดูดาวมากที่สุด เนื่องจากท้องฟ้าปลอดโปร่ง มีเมฆน้อย ทำให้กลุ่มดาวค่อนข้างโดดเด่นทั้ง กลุ่มดาวนายพราน (Orion) กลุ่มดาวหมาใหญ่ (Canis Major) กลุ่มดาวหมาเล็ก (Canis Minor) กลุ่มดาววัว (Taurus) กลุ่มดาวสารถี (Auriga) และกลุ่มดาวคนคู่ (Gemini)

กลุ่มดาวนายพราน เป็นกลุ่มดาวที่สังเกตเห็นได้ทุกพื้นที่ทั่วโลก เนื่องจากกลุ่มดาวนายพรานอยู่บริเวณเส้นศูนย์สูตรฟ้า (Celestial Equator) มี ดาวมินทากะ (Mintaka) หนึ่งในเข็มขัดนายพราน อยู่เยื้องไปทางใต้ของเส้นศูนย์สูตรฟ้าเพียงเล็กน้อยเท่านั้น เราสามารถใช้ดาวฤกษ์ในกลุ่มนายพรานหาวัตถุท้องฟ้า หรือกลุ่มดาวอื่น ๆ ได้ โดยลากเส้น 

สมมติผ่านดาวทั้งสามดวงบนเข็มขัดของกลุ่มดาวนายพรานไปทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ จะชี้นำทางไปยัง ดาวซิริอุส (Sirius) ดาวฤกษ์ที่สว่างที่สุดบนท้องฟ้ายามค่ำคืน อยู่ใน กลุ่มดาวหมาใหญ่ เมื่อลากเส้นตรงจาก ดาวเบลลาทริกซ์ (Bellatrix) บริเวณหัวไหล่นายพราน ผ่าน ดาวอัลดิบาแรน (Aldebaran) ดาวฤกษ์สว่างใน กลุ่มดาววัว  ก็จะชี้นำทางไปยัง กระจุกดาวลูกไก่ (Pleiades) ซึ่งเราสามารถเห็นดาวฤกษ์ในกระจุกดาวนี้ด้วยตาเปล่าได้ 7 - 8 ดวง หากฟ้าใส ไร้แสงรบกวน นอกจากนั้น หากเราลากเส้นจากดาวเบลลาทริกซ์ ผ่านดาวบีเทลจุส (Betelgeuse) หัวไหล่อีกข้างของนายพราน ก็จะช่วยชี้ไปยังกลุ่มดาวสิงโต (Leo) ซึ่งเป็นกลุ่มดาวฤดูใบไม้ผลิได้ด้วย

เรายังสามารถลากเส้นเชื่อมต่อกันระหว่างดาวฤกษ์สว่าง 6 ดวง จาก 6 กลุ่มดาว ได้แก่ ดาวซิริอุส (กลุ่มดาวหมาใหญ่) ดาวไรเจล (กลุ่มดาวนายพราน) ดาวอัลดีบาแรน (กลุ่มดาววัว) ดาวคาเพลลา (กลุ่มดาวสารถี) ดาวพอลลักซ์ (กลุ่มดาวคนคู่) และดาวโปรซิออน (กลุ่มดาวหมาเล็ก) จะได้รูปหกเหลี่ยมบนท้องฟ้า เรียกว่า “หกเหลี่ยมฤดูหนาว” (Winter Hexagon)

นอกจากนี้หากลากเส้นเชื่อมต่อกันระว่าง ดาวซิริอุส (กลุ่มดาวหมาใหญ่) ดาวบีเทลจุส (กลุ่มดาวนายพราน) และดาวโปรซิออน (กลุ่มดาวหมาเล็ก) ก็จะได้รูปสามเหลี่ยมบนท้องฟ้า เรียกว่า “สามเหลี่ยมฤดูหนาว” (Winter Triangle) ซึ่งทั้งหกเหลี่ยมฤดูหนาวและสามเหลี่ยมฤดูหนาว จะปรากฏให้เห็นได้ตลอดคืนในช่วงฤดูหนาว ดวงดาวบนท้องฟ้าที่เราเห็น ส่วนใหญ่จะมีสีออกขาว แต่ดาวฤกษ์ในกลุ่มดาวฤดูหนาว ถือว่ามีหลากหลายสีสันเลยทีเดียว ยกตัวอย่างเช่น สีแดงของดาวบีเทลจุส สีส้มของดาวอัลดีบาแรน และสีน้ำเงินอมขาวของดาวไรเจล เป็นต้น สีของดาวฤกษ์ที่แตกต่างกันเหล่านี้บ่งชี้ว่าดาวฤกษ์มีอุณหภูมิพื้นผิวแตกต่างกัน