"แม่น้ำสาย" กลายเป็นสีชาเข้ม หวั่นพิษเหมืองแร่

เกิดปรากฏการณ์น่าแปลกใจในพื้นที่อำเภอแม่สาย จังหวัดเชียงราย เมื่อแม่น้ำสายที่ไหลมาจากฝั่งเมียนมา กลับกลายเป็นสีส้มเข้มคล้ายชาเย็น ทั้งที่ในพื้นที่และต้นน้ำฝั่งเมียนมาไม่มีฝนตกแม้แต่นิดเดียว สถานีโทรมาตรอัตโนมัติทั้ง 3 จุดในจังหวัดท่าขี้เหล็ก รวมถึงฝั่งไทยยืนยันว่า ปริมาณฝนในช่วงนี้คือ 0 มิลลิเมตร ทำให้หลายฝ่ายตั้งคำถามว่า อะไรกันแน่ที่ทำให้น้ำกลายเป็นสีชาเช่นนี้

ข้อมูลย้อนหลังพบว่า สภาพน้ำแม่น้ำสายเริ่มขุ่นผิดปกติมาตั้งแต่ช่วงปลายปี 2567 ก่อนเกิดน้ำท่วมใหญ่ และล่าสุดต้นปี 2568 มีรายงานตรวจพบสารหนูและตะกั่วเกินค่ามาตรฐานในแม่น้ำอย่างต่อเนื่อง ความเปลี่ยนแปลงของสีน้ำครั้งนี้จึงยิ่งเพิ่มความวิตกให้กับประชาชน โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อมีข้อสงสัยว่าอาจเกี่ยวข้องกับการทำเหมืองแร่ทองคำ แมงกานีส หรือแม้แต่แร่หายากในฝั่งเมียนมา

ขณะเดียวกัน เครือข่ายภาคประชาชนได้ยื่นหนังสือถึงนายกรัฐมนตรี พร้อมทั้งรัฐบาลเมียนมา จีน และกลุ่มกองทัพว้า เรียกร้องให้ยุติการทำเหมืองเหนือแม่น้ำสายและแม่น้ำกก หลังภาพถ่ายดาวเทียมพบมีการเปิดเหมืองกว่า 40 แห่ง บางจุดอยู่ห่างแม่น้ำเพียง 2 กิโลเมตรเท่านั้น สำนักงานสิ่งแวดล้อมและควบคุมมลพิษตรวจพบสารหนูเกินมาตรฐานในทุกครั้งที่มีการเก็บตัวอย่างน้ำจากแม่น้ำสายหลักในภาคเหนือ ตอกย้ำความเสี่ยงต่อสุขภาพและสิ่งแวดล้อมที่อาจรุนแรงขึ้นเรื่อยๆ หากไม่มีการแก้ไขอย่างจริงจัง

แม่น้ำสายเปลี่ยนสีอย่างน่ากังวล ภาพที่น่าตกใจไม่ต่างกันก็ปรากฏในแม่น้ำโขงที่อำเภอเชียงแสน จังหวัดเชียงราย ซึ่งเป็นแม่น้ำสายหลักที่ไหลหล่อเลี้ยงชีวิตผู้คนในหลายจังหวัดของประเทศไทย พบว่าสีของน้ำในแม่น้ำโขงมีลักษณะขุ่นแดงผิดปกติเช่นกัน โดยเฉพาะในช่วงเดือนมิถุนายนนี้ ชาวบ้าน ชาวประมง รวมถึงเกษตรกรที่ใช้น้ำจากแม่น้ำโขงเพื่อดำรงชีพเริ่มเผชิญกับความยากลำบาก น้ำที่เคยใช้สำหรับดื่ม อุปโภค และเพาะปลูก กลับไม่แน่ใจได้อีกต่อไปว่า “ปลอดภัยหรือไม่” เพราะแม่น้ำที่เคยใสกลับกลายเป็นขุ่นแดงคล้ำเกินกว่าที่จะนิ่งนอนใจ 

หลายฝ่ายเตือนว่า หากสถานการณ์ยังไม่ถูกตรวจสอบและแก้ไขอย่างเร่งด่วน ผลกระทบจากต้นน้ำในเมียนมาอาจลุกลามเป็นวิกฤตสิ่งแวดล้อมข้ามพรมแดนที่กระทบต่อชีวิตของผู้คนในภาคเหนือและลุ่มแม่น้ำโขงทั้งหมด ทั้งในด้านสุขภาพ ความมั่นคงทางอาหาร และเศรษฐกิจท้องถิ่น ซึ่งยืนอยู่บนฐานของแม่น้ำสายสำคัญที่เคยหล่อเลี้ยงชีวิตคนทั้งภูมิภาคมาอย่างยาวนาน