ตั้งแต่เด็กจนโต ทุกครั้งที่เปิดตู้เย็นออกมาก็จะเห็นก้อนที่แม่เอาวางไว้ในตู้เย็น ทำไมก้อนถ่านถึงดูดซับสารพิษได้กันนะอย่างที่กล่าวไปในข้างต้นว่าตั้งแต่เล็กจนโต แม้แต่กระทั่งในปัจจุบันนี้เองก็ยังเห็นแม่เอาก้อนถ่านไปดูดกลิ่นเหม็นในตู้เย็น และก็เป็นเรื่องมหัศจรรย์มากที่ก้อนถ่านก้อนเล็กๆก้อนนั้น มันดูดซับกลิ่นได้อย่างหมดจด ทั้งๆที่มีขนาดเล็กนิดเดียวเมื่อเทียบกับขนาดของตู้เย็น วันนี้เรามาไขคำตอบกันดีกว่าว่าทำไมก้อนถ่านก้อนนั้นถึงดูดซับกลิ่นทั้งหมดเหล่านั้นไว้ได้อย่างน่ามหัศจรรย์ก่อนอื่นต้องเกริ่นนำก่อนว่าถ่าน คือสารประกอบของธาตุคาร์บอน ที่เกิดจากการนำวัสดุที่เป็นสารอินทรีย์หรือแหล่งของธาตุคาร์บอน เช่น กิ่งไม้ ท่อนไม้ ไปอบที่อุณหภูมิสูงๆ แต่อาจจะไม่ใช้วิธีการเผาที่ไม้โดยตรง เพราะจะทำให้ได้ผลิตภัณฑ์เป็นขี้เถ้าแทนที่จะได้ถ่านออกมา โดยที่ถ่านจะมีลักษณะเด่นคือเป็นก้อนสีดำ สามารถติดไฟได้ ถ่านที่ดีควรมีความชื้นที่ต่ำ มีความจุความร้อนที่สูง และไม่ปล่อยควันดำออกมามากจนเกินไป ซึ่งในการอบถ่านหรือที่เรียกกันติดปากว่าการเผาถ่านจะเป็นการนำวัสดุคาร์บอน เช่น ท่อนไม้ กิ่งไม้ ใส่ลงไปในเตาอบที่ทนความร้อนได้สูง จากนั้นก่อไฟภายนอกเพื่อให้มีความร้อนแผ่ไปในเตาอบ เมื่ออบหรือเผาไปสักระยะจะทำให้ได้เป็นก้อนถ่านออกมาและได้ผลิตภัณฑ์ที่เป็นผลพลอยได้ลักษณะของเหลวออกมาด้วย หรือที่เราเรียกกันว่าน้ำส้มควันไม้แล้วทำไมถ่านถึงดูดซับกลิ่นเหม็นได้?ถ่านไม่เพียงแต่จะดูดกลิ่นได้ แต่มันใช้ดูดสารพิษอื่นๆก็ได้ด้วย ที่เป็นเช่นนั้นได้เพราะถ่านเป็นวัสดุที่มีรูพรุนมหาศาล ทำให้มีพื้นที่ผิวในการดูดซับสูงมาก ทำให้กลิ่นหรือสารพิษเหล่านั้นเมื่อแพร่เข้าไปในถ่านแล้ว ก็จะถูกพื้นผิวของถ่านในรูเล็กๆดูดซับเอาไว้ ทำให้เราเห็นว่าถ่านสามารถดูดซับกลิ่นไว้ได้ ซึ่งกระบวนที่เกิดขึ้นนี้ เราเรียกกันว่า กระบวนการดูดซับ หรือ Adsorption process และยิ่งไปกว่านั้นหากเรานำถ่านไปกระตุ้นด้วยไอน้ำที่อุณหภูมิสูงๆให้เกิดรูพรุนมากขึ้น เราจะเรียกว่า ถ่านกัมมันต์ หรือ Activated carbon ซึ่งจะมีรูพรุนที่มากกว่าถ่านธรรมดาทั่วไปหลายเท่า อีกทั้งยังมีความสามารถในการดูดซับสารพิษได้มากมายกว่าหลายเท่าเนื่องจากมีพื้นที่ผิวของรูพรุนที่เพิ่มขึ้น ปัจจุบันมีการนำถ่านกัมมันต์มาใช้ประโยชน์ในหลากหลายด้าน เช่น การนำมาดูดซับสารพิษในน้ำเสีย การนำมาทำเป็นยาแก้ท้องร่วง การนำมากรองน้ำก่อนดื่ม การนำมาใส่ในรองเท้าเพื่อดูดกลิ่น และที่ขาดไม่ได้คือการนำไปใส่ตู้เย็นเพื่อดูดกลิ่นถ่านธรรมดาที่ไม่ใช้ถ่านกัมมันต์นำไปใช้ประโยชน์อะไรได้บ้าง?ถ่านที่เราพบเห็นกันในชีวิตประจำสามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้หลายอย่าง ไม่ต้องมีวิธีการเก็บรักษาให้ยุ่งยาก ซึ่งหลายคนได้นำไปใช้ประโยชน์ดังนี้นำไปดูดกลิ่นไม่พึงประสงค์ในตู้เย็น ตู้กับข้าวนำไปดูดกลิ่นไม่พึงประสงค์ในห้องน้ำนำไปเป็นวัตถุดิบที่ให้สีดำในการประกอบอาหารนำไปรับประทานลดอาการท้องร่อง (ควรมีสะอาดมากเพียงพอ)นำมาผสมกับน้ำแล้วนำมาพอกหน้าเพื่อดูดซับสารพิษภายในผิวนำมาเป็นวัตถุในการทำสบู่ใช้เองเพื่อสุขภาพผิวที่ดีนำมาขัดฟันก่อนจะแปรงฟันนำมาล้างห้องน้ำโดยใช้ขัดกับผิวห้องน้ำโดยตรงเพื่อเพิ่มความขาวสะอาดซึ่งจากการใช้ประโยชน์ที่ได้กล่าวไป ตัวผู้เขียนก็ได้มีประสบการณ์การใช้ถ่านเหล่านี้อยู่มาก เช่น การใช้ดูดกลิ่นในตู้เย็น การใช้เป็นไส้กรองในที่กรองน้ำ หรือแม้แต่ในวัยเด็กเองก็เคยทานถ่านบดผงเพื่อลดอาการท้องเสียอีกด้วย ถ่านก้อนสีดำๆที่ดูเหมือนไม่มีค่า แต่จริงๆแล้วกลับมีค่ามากมาย เครดิต :ขอขอบคุณแหล่งที่มาข้อมูลจากหนังสือ Adsorption by Carbons Edited by: Eduardo J. Bottani and Juan M.D. Tascónภาพปกทำเองจากเว็บ canva.comภาพที่ 1 โดย SeppH จาก Pixabayภาพที่ 2 โดย MolnarSzabolcsErdely จาก Pixabayภาพที่ 3 โดย pixel2013 จาก Pixabayภาพที่ 4 โดย Bluesnap จาก Pixabayอัปเดตข่าวสาร และแหล่งเรียนรู้หลากหลายแบบไม่ตกเทรนด์ บน App TrueID โหลดเลย ฟรี !