ต้นบักทันหรือพทราคนอิสานเรียกพุทราว่า”ต้นบักทัน” บางครั้งอาจมีการสับสนในการเรียกชื่อ เช่นเวลาคนแถว ๆ บ้านผมย้ายไปใช้ชีวิตอยู่แถว ๆ ภาคกลาง บางครั้งก็สับสนในการเรียกชื่อ เช่นถามราคาแม่ค้าเกี่ยวกับผลไม้ตามตลาด บางครั้งบางคนอาจลงท้ายด้วยการเอ่ยว่า “แล้วทันล่ะราคาเท่าไหร่?” วันนี้ผมจะมาแนะนำประโยชน์ของต้นบักทันหรือพุทรานี้กันบ้างครับต้นพุทราเรามักพบอยู่ทั่ว ๆ ไป อย่างตามข้างทาง ท้องทุ่งนา หรือตามภาพนี้ก็ตรงปากทางเข้าไปในหมู่บ้านที่ผมอยู่เลย เป็นพุทราพันธ์พื้นเมือง ตามตลาดผมไม่เคยเห็นว่ามีใครนำเอาพุทราพันธุ์นี้ไปขาย พุทราพันธ์ุนี้รสออกจะเปรี้ยวมาก ลูกเล็ก อยากกินก็หาเก็บเอาตามข้างทาง ตามทุ่งนา อร่อยแถมไม่ต้องซื้อด้วย การนำมารับประทานขั้นแรกก็ล้างให้สะอาดก่อน ทำพริกผงสำหรับจิ้ม มีพริกป่น เกลือ น้ำตาลทราย และอายิโน๊ะโม๊ะโต๊ะ ถ้าต้องการเผ็ด ๆ ก็ใส่พริกผงเยอะ ๆ รับรองสูตรนี้อร่อยอย่าบอกใครเชียว แถมพุทราพันธ์ุนี้วิตามินซีสูงด้วยประโยชน์ของต้นพุทราอีกอย่างที่เป็นที่นิยมคือ การนำเอาไม้ที่ได้จากกิ่งก้านหรือลำต้นของมันมาทำดินปืนสำหรับปืนแก๊บที่เอาไว้ใช้ล่าสัตว์ การทำก็คือเอาไม้ที่ได้จากต้นพุทรานี้มาผ่าเป็นซีกเล็ก ๆ จากนั้นจึงนำไปเผาจนเป็นถ่าน เนื้อเปราะ ๆ ของถ่านไม้จากพุทราจะช่วยให้การตำให้เป็นดินปืนแหลกละเอียดดี และมันก็เป็นที่นิยมของชาวบ้านนอกในการนำมาทำดินปืนสำหรับยิงปืนแก๊บวิธีทำก็คือนำถ่านที่ได้จากไม้พุทราไปคั่วใส่ขี้เกลือหรือดินประสิว( Potassium Nitrate) ผสมด้วยมาตรหรือกำมะถันนิดหน่อยเพื่อให้ดินปืนจุดระเบิดง่าย วิธีคั่วอาจมีการเติมน้ำนิดหน่อย คั่วจนเข้ากันดีจึงผึ่งไว้จนแห้งสนิท จากนั้นก็นำไปตำจนละเอียด เท่านี้เราก็ได้ดินประสิวที่พร้อมสำหรับใช้ในการเป็นส่วนประกอบในการยิงปืนแก๊บแล้วประโยชน์อีกอย่างที่คนอิสานใช้ไม้จากต้นพุทรานี้ก็คือ การนำกิ่งของมันที่เต็มไปด้วยหนาม มาไว้สำหรับกันที่ทางบางที่ ที่ไม่ต้องการให้สัตว์บางจำพวก เช่น หมูหมากาไก่เข้าไปยุ่มย่าม เช่นตามบริเวณน้ำคลำตามใต้ถุนบ้าน อิสานว่า “ขี้สีก” คนอิสานมักตัดกิ่งพุทรานี้ไปปกไว้ และเราก็เห็นบ่อย ๆ ว่า มีกิ่งพุทราอยู่ตามใต้ถุนบ้านส่วนที่เป็นครัวที่มีการใช้น้ำท่าหุงหาอาหารบริเวณบนบ้าน และน้ำนั้นก็ไหลลงมาด้านล่าง กิ่งพุทรานี้จะช่วยป้องกันไม่ให้เป็ด ไก่ หรือสุนัขเข้าไปคุ้ยเขี่ยบริเวณนั้นได้ อิสานเรียกว่า”เฮอะไม้” การนำเฮอะหนามพุทรานี้ไปปกไว้จะช่วยไม่ให้ เป็ด ไก่ เข้าไปคุ้ยเขี่ยบริเวณนี้ได้ เพราะเป็ดไก่อาจนำพาเอาน้ำคลำดำ ๆ เหล่านี้ติดเท้าของมันกระจายไปบริเวณอื่น ๆ ด้วย เช่นบนบ้านและสร้างกลิ่นเหม็น การนำเอาหนามบักทันนี้ไปปกไว้ถือว่าช่วยได้ในระดับหนึ่งทีเดียวและทั้งหมดนี้คือประโยชน์จากต้นบักทัน หรือพุทราครับผม เรื่องและภาพโดยผู้เขียน