สมุนไพรในประเทศไทยนั้นมีอยู่มากมายหลายชนิด ซึ่งคนสมัยโบราณนิยมนำมาใช้เป็นยารักษาโรคและแก้อาการต่าง ๆ นั่นก็แสดงให้เห็นว่าคนในสมัยโบราณนั้นรู้จักกับพืชสมุนไพรแต่ชนิดเป็นอย่างดี จึงสามารถจำแนกได้ว่าพืชนิดไหนมีสรรพคุณอย่างไร ควรนำมารักษาอาการใดได้บ้าง แต่ในปัจจุบันนี้คนไม่ค่อยรู้จักสมุนไพรเท่าไรนัก ผู้เขียนจึงมีความตั้งใจเป็นอย่างยิ่งในการนำข้อมูลของสมุนไพรแต่และชนิดมาเผยแพร่ให้ความรู้ เพื่อให้ทุกท่านทราบถึงลักษณะและสรรพคุณของสมุนไพรชนิดต่าง ๆ มากขึ้น อันอาจเป็นแนวทางแก่ผู้สนใจศึกษาเพิ่มเติมต่อไป ซึ่งในบทความนี้ผู้เขียนได้นำข้อมูลของสมุนไพรอีกหนึ่งชนิดที่มีคุณประโยชน์อย่างมาก มาบอกเล่าให้ทราบถึงสรรพคุณที่มีอยู่ไม่น้อยเลยทีเดียว สมุนไพรชนิดนี้มีชื่อว่า “ชะเอมไทย” สมุนไพรพื้นบ้านที่มีความน่าสนใจเป็นอย่างมากภาพถ่ายโดยผู้เขียนลักษณะของ “ชะเอมไทย” จัดเป็นพืชไม้ยืนต้นขนาดกลางที่เป็นเถา โดยลำต้นของมันจะมีหนามอยู่ทั่วรวมถึงที่กิ่งก้านด้วย แต่ละเป็นหนาที่เป็นตุ่มเล็ก ๆ ผิวเปลือกของลำต้นจะบางและขรุขระ เนื้อไม้ข้างในนั้นจะมีสีเหลืองและมีรสชาติออกหวานเฝื่อน ๆ ใบของมันจะมีขนาดคล้าย ๆ ใบมะขามแต่มีขนาดเล็กและเอียดว่า ออกเรียงขนานกันเป็นชั้นคล้ายกับขนนก มีกลิ่นหอมอ่อน ๆ ออกดอกเป็นช่อตามปลายกิ่ง ลักษณะเป็นพู่ มีกลีบดอกสีขาวและมีกลิ่นหอม มีก้านช่อดอกยาว ดอกจะรวมกันเป็นกระจุกที่ปลายก้าน ส่วนกลีบดอกมีขนาดเล็ก ฝักของมันจะแบน ๆ ปลายแหลม มีเม็ดนูน ๆ เรียงกันอยู่ฝักละประมาณ 5-7 เม็ด เมื่ออ่อนจะมีสีเขียวเมื่อแก่แล้วจะมีสีน้ำตาลภาพถ่ายโดยผู้เขียนสรรพคุณของ “ชะเอมไทย” แก้ร้อนในกระหายน้ำ เป็นยาระยาย ช่วยขับเสมหะ ช่วยขับปัสสาวะ แก้โรคเลือดออกตามไรฟัน แก้เจ็บคอ ช่วยในการย่อยอาหาร เป็นยาบำรุงตับ ช่วยให้ผิวพรรณสดชื่นเมื่อสมัยผู้เขียนเป็นเด็กมักเห็นต้น “ชะเอมไทย” ขึ้นอยู่มากตามหัวไร่ปลายนา ซึ่งตอนนั้นปู่เขียนเองก็ไม่รู้จักต้นไม้ชนิดนี้ ก็คิดว่าเป็นเพียงต้นไม้ธรรมดาที่ขึ้นทั่วไป บางทีก็เอามีดไปฟันทิ้งให้ตายลงไปบ้าง จนปู่ได้เล่าให้ฟังว่าต้นไม้ชนิดนี้คือสมุนไพร สามารถนำมาปรุงเป็นยารักษาโรคได้ แล้วปู่ก็ได้สามารถให้ดูโดยนำส่วนที่เป็นรากกับลำต้น มาสับให้เป็นชิ้นพอประมาณ ขูดผิวเปลือกส่วนที่เป็นหนามออกแล้วทุบให้แหลก จากนั้นนำมาต้มกับน้ำธรรมดาใส่เกลือลงไปเล็กน้อย เคี่ยวจนน้ำออกเป็นสีเหลือเข้ม แล้วนำมาดื่มทำให้ชุ่มคอ แก้ร้อนในกระหายน้ำได้เป็นอย่างดี และรสชาติมีความหวานทำให้ดื่มไม่ยาก หากดื่มเป็นประจำทุกวันเช้าเย็น ก็จะช่วยเป็นยาขับปัสสาวะ ช่วยบำรุงร่างกาย และทำให้ผิวพรรณสดใสอีกด้วยที่กล่าวมานั้นเป็นเพียงสรรพคุณส่วนหนึ่งที่ผู้เขียนเคยมีประสบการณ์มา ซึ่งนอกจากนี้ “ชะเอมไทย” ยังสามารถนำมาใช้แก้อาการได้อีกหลายอย่าง หากท่านใดสนใจก็สามารถศึกษาเพิ่มเติมได้จากตำรายาสมุนไพรทั่วไป และผู้เขียนหวังเป็นอย่างยิ่งว่า บทความนี้จะทำให้ทุกท่านหันมาให้ความสนใจในพืชสมุนไพรมากขึ้น เพื่อช่วยกันอนุรักษ์พืชสมุนไพรเหล่านี้ให้คงอยู่สืบต่อไป ภาพถ่ายโดยผู้เขียน