ศึกชิงเจ้าภาพ COP31 พลิกโผ “ออสเตรเลีย” ถอนตัว เปิดทางให้ “ตุรกี” เป็นเจ้าภาพ

รัฐบาลตุรกีจะเป็นเจ้าภาพการประชุมสภาพภูมิอากาศแห่งสหประชาชาติ COP31 หลังจากรัฐบาลออสเตรเลียตัดสินใจถอนการผลักดันให้ “เมืองแอดิเลด” เป็นเจ้าภาพในนาทีสุดท้าย ทั้งที่ได้ใช้เวลาในการรณรงค์ยาวนานกว่า 3 ปี

ตามข้อตกลงประนีประนอมที่เจรจากัน “ออสเตรเลีย” แม้จะไม่ได้จัดงาน แต่ “คริส โบเวน” รัฐมนตรีด้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศของออสเตรเลีย ยังคาดว่าจะเป็นผู้นำการเจรจาด้านสภาพภูมิอากาศในที่ประชุม COP31 ซึ่งจะจัดขึ้นที่เมืองตากอากาศอันตัลยา ประเทศตุรกี ในเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2569

ข้อตกลงนี้เกิดขึ้นจากการประชุมระหว่าง “โบเวน” และ “มูรัต คูรุม” รัฐมนตรีสิ่งแวดล้อมและการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศของตุรกี ระหว่างการประชุม COP30 ที่เมืองเบเลง ประเทศบราซิล โดยรายละเอียดสุดท้ายยังอยู่ระหว่างการสรุปก่อนประกาศอย่างเป็นทางการในวันพฤหัสบดี

“โบเวน” กล่าวว่า ข้อตกลงที่ไม่เคยมีมาก่อนนี้อาจรวมถึงการจัดงาน “pre-COP31” ในประเทศหมู่เกาะแปซิฟิก ซึ่งจะใช้เป็นเวทีระดมเงินกองทุนด้านความยืดหยุ่นของภูมิภาคแปซิฟิก โดยตุรกีจะได้เป็นประธาน COP ในฐานะเจ้าภาพ ส่วนออสเตรเลียจะถูกแต่งตั้งให้เป็น “ประธานฝ่ายการเจรจา”

ผู้สังเกตการณ์อธิบายว่า ในทางปฏิบัติ ตุรกีจะเป็นเหมือนผู้จัดงาน รวมถึงงานแสดงเทคโนโลยีพลังงานสีเขียวที่ใหญ่ที่สุดในโลก ขณะที่ออสเตรเลียจะเป็นผู้นำเจรจาเรื่องแนวทางรับมือวิกฤตสภาพภูมิอากาศ

“โบเวน” ระบุว่า ผลลัพธ์นี้จะช่วยยกระดับผลประโยชน์ของประเทศในแปซิฟิกและออสเตรเลีย รวมถึงสนับสนุนพหุภาคีนิยมที่กำลังถูกท้าทาย รวมถึงประเทศในแปซิฟิกเคยได้รับคำสัญญาว่าหากออสเตรเลียชนะการเสนอตัว พวกเขาจะได้เป็นเจ้าภาพร่วม และจะมีการเน้นย้ำถึงภัยคุกคามจากสภาพภูมิอากาศต่อการอยู่รอดของภูมิภาค

โบเวนกล่าวว่า “แน่นอนว่ามันคงดีถ้าออสเตรเลียได้ทุกอย่าง แต่เราไม่ได้ เราต้องทำงานบนพื้นฐานของฉันทามติ และถ้ามีชาติหนึ่งไม่เห็นด้วย งานจะต้องย้ายไปจัดที่สำนักงานใหญ่สภาพภูมิอากาศโลกในเมืองบอนน์ ซึ่งจะทำให้เกิดสุญญากาศด้านผู้นำ 12 เดือน ซึ่งเป็นเรื่องที่ไม่ควรเกิดขึ้นในสภาพแวดล้อมโลกที่มีความท้าทายแบบนี้”

อย่างไรก็ตาม ผลการเจรจาส่งผลให้เกิดความผิดหวังในหมู่นักเคลื่อนไหวด้านสภาพภูมิอากาศ นักลงทุนอุตสาหกรรมพลังงานสะอาด รวมถึงผู้นำประเทศแปซิฟิก โดย จัสติน ท์คัทเชนโก รัฐมนตรีต่างประเทศของปาปัวนิวกินี ระบุว่าเขา “ไม่พอใจอย่างยิ่ง”

แต่ผู้เชี่ยวชาญบางส่วนมองว่า หากกลไกนี้ทำงานได้จริง นี่อาจเป็นผลลัพธ์ที่ดีที่สุดภายใต้สถานการณ์ที่ตุรกีไม่ยอมถอนตัว แม้ออสเตรเลียมีการสนับสนุนจากประเทศในกลุ่ม WEOG อย่างน้อย 24 จาก 28 ประเทศ

นายกรัฐมนตรีออสเตรเลีย “แอนโทนี อัลบานีส” ยังส่งสัญญาณเปลี่ยนท่าทีในวันอังคารที่ผ่านมา โดยกล่าวว่ารัฐบาลของเขาจะไม่ขัดขวางการเสนอตัวของตุรกีหากสมาชิก UN เลือกตุรกี

แหล่งข่าวรัฐบาลออสเตรเลียแสดงความไม่พอใจต่อกระบวนการตัดสินใจของ UN ที่ไม่โปร่งใส รวมถึงประเด็นว่าอาจมีค่าใช้จ่ายสูงถึง มากกว่า 1 พันล้านดอลลาร์ออสเตรเลีย (ประมาณ 24,000 ล้านบาท) หากออสเตรเลียเป็นเจ้าภาพ

ในวันพฤหัสบดี อัลบานีสกล่าวว่านี่คือ “ผลลัพธ์ที่ยอดเยี่ยม” สำหรับออสเตรเลีย โดยมองว่าแม้ไม่ได้เป็นเจ้าภาพ แต่ได้ตำแหน่งผู้นำการเจรจาซึ่งมีความสำคัญสูงสุด

“ปีเตอร์ มาลินาวสกัส” ผู้ผลักดันให้แอดิเลดเป็นเจ้าภาพ COP31 กล่าวว่ารู้สึกผิดหวัง และตำหนิกระบวนการของ UN ว่า “ผิดเพี้ยน” อย่างไรก็ตาม สภาพลังงานอัจฉริยะของออสเตรเลีย ซึ่งเป็นตัวแทนของธุรกิจพลังงานสะอาด ออกแถลงการณ์ว่า “ผิดหวังอย่างมาก” และกล่าวว่ารัฐบาลควรจัดงานแสดงเทคโนโลยีสีเขียวขนาดใหญ่ของตัวเองแทน พร้อมวิจารณ์ว่ารัฐบาลตุรกี “จับกระบวนการเจรจาสภาพภูมิอากาศเป็นตัวประกัน”

ด้านเครือข่าย Climate Action Network Australia ระบุว่า ออสเตรเลียต้องทำให้ COP31 ตอบโจทย์ประเทศแปซิฟิกและชุมชนในออสเตรเลีย โดยรวมถึงการสนับสนุนการเลิกใช้เชื้อเพลิงฟอสซิลอย่างเป็นธรรมและเท่าเทียม การเพิ่มเงินกองทุนด้านสภาพภูมิอากาศ และรับประกันว่าภาคประชาสังคมสามารถเข้ามามีส่วนร่วมที่การประชุมในตุรกีได้อย่างเต็มที่