ไทยเตรียมเสนอ “หนังใหญ่” ขึ้นทะเบียนต่อยูเนสโก “ข้าวเม่า” มรดกร่วมอาเซียน

นางสาว แพทองธาร ชินวัตร นายกรัฐมนตรี และ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรม เปิดเผยภายหลังเป็นประธานการประชุมคณะกรรมการส่งเสริมและรักษามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม ว่า ที่ประชุมได้พิจารณาเสนอ "โครงการฟื้นฟูหนังใหญ่โดยชุมชนหนังใหญ่ในประเทศไทย" เพื่อเสนอขึ้นทะเบียนต่อยูเนสโกในบัญชีประเภทแผนงาน โครงการ และกิจกรรมที่มีการสงวนรักษาที่ดี 

เนื่องจากหนังใหญ่เป็นศิลปะการแสดงไทยทำจากหนังวัวหรือควาย จัดแสดงกลางแจ้งในพระราชวัง วัด หรือหมู่บ้าน โดยใช้แสงกองไฟส่องผ่านจอผ้า เล่าเรื่องรามเกียรติ์จากรามายณะ

มีมาตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 15 แต่ปัจจุบันใกล้สูญหายเหลือเพียง 3 ชุมชนที่ยังสืบทอด คือ วัดขนอน จังหวัดราชบุรี  วัดบ้านดอน จังหวัดระยอง และวัดสว่างอารมณ์ จังหวัดสิงห์บุรี ดังนั้นการฟื้นฟูหนังใหญ่จึงเป็นตัวอย่างการรักษามรดกวัฒนธรรมให้มีชีวิต และเผยแพร่ทั้งระดับท้องถิ่น ระดับชาติ และนานาชาติ

โดยปัจจุบันมีเพียง 40 รายการ จาก 788 รายการที่ขึ้นทะเบียนในประเภท "แผนงาน โครงการ และกิจกรรมที่มีการสงวนรักษาที่ดี" ยูเนสโกจึงสนับสนุนให้ประเทศภาคีอนุสัญญาว่าด้วยการสงวนรักษามรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้เสนอขึ้นทะเบียนในบัญชีประเภทดังกล่าว โดยหลังจากนี้กรมส่งเสริมวัฒนธรรม (สวธ.) จะจัดทำเอกสารข้อมูลหนังใหญ่ให้สมบูรณ์ และคาดว่าจะเสนอ ครม.เห็นชอบ ก่อนเสนอต่อยูเนสโกภายในเดือนมีนาคม 2569

ที่ประชุมยังรับทราบประเด็นสำคัญเกี่ยวกับความคืบหน้าการเสนอรายการมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมต่อยูเนสโก ได้แก่ ประเพณีลอยกระทงในประเทศไทย และชุดไทย : ความรู้ งานช่างฝีมือ และแนวปฏิบัติการแต่งกายชุดไทยประจำชาติ ซึ่งยูเนสโกมีหนังสือแจ้งยืนยันว่าจะนำรายการ ชุดไทยฯ เข้าสู่การพิจารณาเพื่อนำขึ้นทะเบียนในบัญชีตัวแทนมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ ในการประชุมคณะกรรมการระหว่างรัฐบาลว่าด้วยการสงวนรักษามรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ ครั้งที่ 21 ในปี 2569

นอกจากนี้รับทราบการเสนอรายการข้าวเม่า (Duman) เป็นมรดกร่วมกับประเทศในอาเซียนเพื่อเสนอยูเนสโก เนื่องจากประเทศฟิลิปปินส์เชิญชวนประเทศไทยและประเทศต่างๆ ในอาเซียนที่มีมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมเกี่ยวกับข้าวเม่าขึ้นทะเบียนเป็นรายการตัวแทนมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ โดยมีเป้าหมายยื่นเสนอเอกสารขึ้นทะเบียนในปี 2569 ขณะนี้ สวธ.และสำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดอยู่ระหว่างรวบรวมและจัดทำข้อมูล เพื่อขึ้นบัญชีระดับจังหวัดและระดับชาติตามลำดับ