ข้าวต้นจิ๋ว 10 เซนติเมตร โตได้แม้ไร้แรงโน้มถ่วง เป้าหมายปลูกเลี้ยงบนอวกาศ

นักวิทยาศาสตร์จากประเทศอิตาลีคิดค้นข้าวชนิดใหม่ หรือ ซูเปอร์ไรซ์ (Super-Rice) ที่มีความสูงเพียง 10 เซนติเมตร แต่อุดมไปด้วยสารอาหารที่จำเป็น เป้าหมายปลูกบนอวกาศเพื่อเป็นอาหารนักบินอวกาศ รวมถึงเพื่อเลี้ยงมนุษย์ที่จะไปตั้งถิ่นฐานบนดวงจันทร์หรือดาวอังคารในอนาคต 

ทั้งนี้การอยู่รอดบนอวกาศ ไม่ใช่อาศัยเพียงเทคโนโลยีขั้นสูงต่าง ๆ เท่านั้น แต่ยังขึ้นอยู่กับความสามารถในการผลิตอาหารด้วย ปัจจุบันนักบินอวกาศต้องพึ่งพาอาหารที่ขนจากโลกขึ้นไป ส่วนใหญ่เป็นอาหารแปรรูปที่กินได้นาน แม้จะสะดวก แต่ก็ขาดความสดใหม่ ทั้งยังอาจส่งผลต่อสุขภาพจิตใจของนักบินอวกาศที่ต้องปฏิบัติภารกิจในระยะยาว ดังนั้นนักวิจัยจากองค์การอวกาศอิตาลี จึงร่วมมือกับมหาวิทยาลัยในประเทศอิตาลี 3 แห่ง คือ มหาวิทยาลัยมิลาน มหาวิทยาลัยโรม และมหาวิทยาลัยเนเปิลส์ เพื่อพัฒนาพันธุ์ข่าวที่สามารถเพาะปลูกได้บนต่างดาว

โครงการนี้มีชื่อว่า มูน-ไรซ์ (Moon-Rice project) โดย มาร์ตา เดล บิอันโก (Marta Del Bianco) นักชีววิทยาพืชแห่งสำนักงานอวกาศอิตาลี อธิบายว่า พวกเขาต้องการพัฒนาพืชที่มีขนาดเล็ก เนื่องจากบนอวกาศมีพื้นที่จำกัด แต่ต้องเป็นพืชที่ให้ผลผลิตสูง ซึ่งนี่นับเป็นความท้าทาย เนื่องจากพืชบนโลก แม้จะเป็นพืชพันธุ์แคระ แต่ก็ยังใหญ่เกินกว่าที่จะปลูกในอวกาศ นอกจากนี้พืชแคระ ก็มักจะให้ผลผลิตน้อยด้วย “ข้าวพันธุ์แคระ มักเกิดจากจากฮอร์โมนพืชที่เรียกว่าจิบเบอเรลลิน (gibberellin) ซึ่งทำให้ความสูงของพืชลดลง แต่มันก็มักจะเกิดปัญญาต่อการงอกของเมล็ดพืชด้วย”

โดยปัจจุบันนักวิจัยจากมหาวิทยาลัยมิลานกำลังคัดแยกพันธุ์ข้าวที่มีความสูงเพียง 10 เซนติเมตร ซึ่งถือว่ามีขนาดเล็กมาก ส่วนนักวิจัยจากมหาวิทยาลัยโรม กำลังวิเคราะห์ยีนที่สามารถเปลี่ยนแปลงโครงสร้างของพืชที่ให้ผลผลิตสูง นอกจากนี้ นักวิจัยยังกำลังวิจัยการเพิ่มปริมาณโปรตีนในข้าว เนื่องจากบนอวกาศไม่มีพื้นที่เพียงพอในการเพาะเลี้ยงสัตว์ จึงขาดแคลนโปรตีนจากเนื้อสัตว์ ดังนั้นหากเพิ่มโปรตีนในข้าวได้ ก็จะช่วยทดแทนโปรตีนจากเนื้อสัตว์ด้วย

นักวิทยาศาสตร์ได้ทำการทดลองเพาะปลูกข้าวด้วยการจำลองสภาวะไร้น้ำหนัก โดยการหมุนต้นข้าวช้า ๆ อย่างต่อเนื่อง เพื่อให้ต้นข้าวถูกดึงไปในทุกทิศทางเท่ากัน และไม่รู้ว่าทิศทางขึ้นหรือลงคือทิศไหน 

โครงการนี้ริเริ่มเมื่อประมาณ 9 เดือนที่แล้ว และมีกำหนดระยะการทดลองที่ 4 ปีด้วยกัน ด้านมาร์ตา เดล บิอันโก เปิดเผยว่าตอนนี้โครงการมีแนวโน้มที่ดีมาก ซึ่งก็ต้องจับตามองกันต่อไป เพราะนับว่าเป็นการพัฒนาที่เป็นประโยชน์ต่อวงการเกษตรกรรม นอกจากจะนำไปเป็นพืชที่เพาะปลูกบนต่างดาวได้แล้ว ก็ยังอาจนำไปเพราะปลูกในพื้นที่ที่มีสภาพแวดล้อมรุนแรงบนโลก อย่างเช่น บริเวณที่มีน้ำแข็งปกคลุม หรือในทะเลทรายได้อีกด้วย

งานวิจัยนี้นำเสนอในการประชุมประจำปีของสมาคมชีววิทยาเชิงทดลอง (Society for Experimental Biology Annual Conference) ที่เมืองแอนต์เวิร์ป ประเทศเบลเยียม เมื่อวันที่ 8 - 11 กรกฎาคมที่ผ่านมา