ปิดตำนาน “พริโกซิน” จากพ่อครัวสู่นักรบ “แวกเนอร์”

เหตุเครื่องบินเจ็ตส่วนตัวรุ่นเอ็มบราเออร์-135 (EBM-135BJ Legacy 600) ตกใกล้กรุงมอสโก เมืองหลวงรัสเซีย ไปทางเหนือห่างเพียง 100 กิโลเมตร กลายเป็นข่าวช็อกโลก เมื่อตรวจสอบรายชื่อผู้โดยสารในเครื่องบินลำดังกล่าว พบมีผู้โดยสารเป็นกลุ่มแวกเนอร์ รวมถึงนายเยฟเกนี พริโกซิน หัวหน้ากลุ่มนักรบอยู่ในเครื่องบินลำดังกล่าว และมีดมิทรี อุดคิน มือขวาคนสนิทของนายพริโกซิน อยู่ในเครื่องบินลำนี้เช่นกัน พร้อมกับนักบิน และลูกเรืออีก 3 คน รวมผู้เสียชีวิตหมดทั้งลำ รวม 10 คน เหตุเกิดขณะบินจากกรุงมอสโกมุ่งหน้ายังนครเซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก เมื่อคืนวันที่ 22 สิงหาคม 2566 

เหตุการณ์นี้ถือว่าปิดตำนาน “พริโกซิน” หัวหน้านักรบแวกเนอร์ ที่กำลังมีชื่อเสียงติดลมบน หลังประสบชัยชนะในสงครามเมืองบักห์มุต ในดินแดนยูเครน แต่ที่ทำให้เขามีชื่อเสียงมากที่สุด คือ การนำกำลังทหารนักรบแวกเนอร์กว่า 25,000 นาย เคลื่อนทัพจากยูเครนเข้าสู่กรุงมอสโก เมืองหลวง เพื่อแสดงพลังขับไล่เซอร์เก ชอยกู พ้นรัฐมนตรีกลาโหมรัสเซีย เมื่อเดือนมิถุนายน 2566 

ปฏิบัติการเคลื่อนทัพบุกกรุงของ “พริโกซิน” แม้สุดท้ายจะยอมสลายกองกำลัง ยอมจบ และหลบหนีไปลี้ภัยอยู่ที่เบลารุส แต่วีรกรรมครั้งนี้ทำให้เขาชื่อเสียงโด่งดัง และก้าวขึ้นสู่บัลลังถ์ผู้กล้าท้าทายพญาหมีขาวอย่างประธานาธิบดีวลาดิเมียร์ ปูติน ผู้นำรัสเซีย นำมาสู่ทั้งชื่อเสียงและความเสี่ยงอย่างที่เขาไม่เคยเจอมาก่อน โดยรัฐบาลรัสเซียประกาศล่าตัวพริโกซินมารับโทษอาญาข้อหาก่อกบฎมีโทษสูงสุด คือ จำคุก 20 ปี 

ทั้งนี้ พริโกซิน ถือว่ามีประวัติไม่ธรรมดา โดยเฉพาะเขากำลังเข้าไปมีบทบาทในแอฟริกามากยิ่งขึ้น ซึ่งเต็มไปด้วยผลประโยชน์จากการช่วยรบ และผลตอบแทนที่มากกว่าตัวเงิน และเพิ่งปรากฎตัวให้สาธารณะได้เห็นครั้งแรกตั้งแต่ก่อกบฎในดินแดนแอฟริกา จากนั้นเพียง 2 วัน ก็พบว่าเครื่องบินส่วนตัวของเขาประสบอุบัติเหตุตกอย่างปริศนา 

เมื่อมาดูประวัตินายพริโกซิน วัย 62 ปี ผ่านร้อนหนาวโชกโชน เคยเป็นทั้งอดีตผู้ต้องขังในเรือนจำ คนขายฮอตดอก และเจ้าของธุรกิจร้านอาหารรายใหญ่ในกรุงมอสโก เขาเกิดที่เมืองเลนินกราด หรือในปัจจุบันคือนครเซนต์ ปีเตอร์สเบิร์ก เคยถูกตัดสินว่ามีความผิดฐานปล้นและทำร้ายร่างกายในปี 1981 และต้องโทษจำคุก 12 ปี หลังจากถูกปล่อยตัว เขาหันมาเปิดแผงขายฮอตดอกเล็กๆ ก่อนที่จะทำธุรกิจร้านอาหารอื่นๆ ใน เซนต์ปีเตอร์สเบิร์กเมื่อปี 1990

ในตอนนี้เองที่พริโกซินได้รู้จักประธานาธิบดีวลาดิเมียร์ ปูติน ของรัสเซีย ซึ่งในขณะนั้นดำรงตำแหน่งรองนายกเทศมนตรี และความสัมพันธ์กับปูตินทำให้พริโกซินสามารถพัฒนาธุรกิจร้านอาหารของเขา อีกทั้งยังขยายธุรกิจไปสู่การจัดเลี้ยงอาหารที่ได้รับสัมปทานจากรัฐบาลจำนวนมาก จนแทบจะผูกขาดการจัดเลี้ยงอาหารให้กับทำเนียบเครมลินและโรงเรียนรัฐอื่นๆ เป็นเวลาหลายปี ด้วยเหตุนี้ พริโกซินจึงได้รับฉายาว่า "เชฟของปูติน" 

ต่อมาเขาได้เข้าไปทำธุรกิจอื่นๆ รวมถึงสื่อและอินเตอร์เน็ต แต่ธุรกิจที่ได้รับความสนใจที่สุดในขณะนี้คงเป็น "แวกเนอร์ กรุ๊ป" บริษัททหารรับจ้างที่ทำงานสอดประสานใกล้ชิดกับหน่วยงานทางทหารของรัสเซียมาโดยตลอด 

เมื่อเดือนกันยายน 2565 พริโกซินออกมายอมรับต่อสาธารณะว่าเขาเป็นผู้ก่อตั้งกลุ่มแวกเนอร์เมื่อปี 2557 ซึ่งเป็นปีเดียวกับที่กลุ่มแบ่งแยกดินแดนปะทุตัวขึ้นในยูเครนตะวันออก เมื่อเดือนเมษายน ไม่กี่สัปดาห์หลังจากที่รัสเซียผนวกดินแดนบริเวณคาบสมุทรไครเมียของยูเครน และยังมีบทบาทสำคัญในการทำสงครามกับยูเครนของปูตินตั้งแต่เดือนกุมภาพันธ์ 2565

ไม่นานมานี้ พริโกซินเพิ่งออกแถลงการณ์ สนับสนุนการรัฐประหารในไนเจอร์ ซึ่งบรรดานักวิเคราะห์ต่างมองว่า เป็นสิ่งย้ำเตือนว่าแวกเนอร์มีบทบาทสำคัญต่อทำเนียบเครมลินอย่างไร และในสัปดาห์นี้ เขาเพิ่งโพสต์วีดีโอมาจากแอฟริกา แต่งกายตามเครื่องแบบของเขา ซึ่งดูเหมือนว่าปูตินให้อภัยเขาแล้ว และพริโกซินได้รับหน้าที่ใหม่แล้ว

ทั้งนี้ อาณาจักรแวกเนอร์ในทวีปแอฟริกา ทำหน้าที่หลากหลาย ทั้งปฏิบัติการปล่อยข่าวเท็จ ทำธุรกิจสีเทา ตลอดจนภารกิจนักรบรับจ้าง แต่ทั้งหมดทั้งมวล ต่างพึ่งพาสายสัมพันธ์ส่วนตัวที่พริโกซินและพันธมิตรใกล้ชิด ก่อร่างสร้างตัวมาหลายปี เช่น แวกเนอร์ได้เข้าไปให้ความช่วยเหลือแก่รัฐบาลทหารมาลี จนทำให้ฝรั่งเศสตัดสินใจยุติปฏิบัติการทางทหารในมาลีที่ยาวนานมานับทศวรรษไป

ขณะที่ทำเนียบเครมลิน มักใช้วิธีการติดต่อสื่อสารโดยตรงกับผู้นำทหารในชาติของภูมิภาคซาเฮลเอง แต่สำหรับพริโกซิน เขาใช้วิธีพัฒนาความสัมพันธ์ส่วนตัวกับบรรดานักการเมือง นักธุรกิจ ผู้นำรัฐประหาร ผู้นำกองทัพ ในพื้นที่ดังกล่าวแทน 

นี่ถือเป็นอีกหนึ่งปมปริศนา สาเหตุเครื่องบินส่วนตัวของหัวหน้านักรบแวกเนอร์ ที่ต้องเร่งหาคำตอบ โดยเฉพาะใครอยู่เบื้องหลังเหตุการณ์นี้ ที่สำคัญ เป็นอุบัติเหตุหรือใบสั่งตายหัวหน้านักรบแวกเนอร์ แต่ตราบใดที่ยังไม่มีผลชันสูตรอย่างเป็นทางการ รวมไปถึงเขาอยู่ในเครื่องบินลำดังกล่าวจริงหรือไม่ เวลาจะเป็นคำตอบของทุกสมการแห่งความสงสัย